Wandelen in Limburg: Het Leudal

Het Leudal is een natuurgebied in Limburg. Dit gebied is gelegen tussen Haelen, Roggel, Neer Nunhem en Heythuysen. Het natuurgebied is ongeveer 900 hectare groot, waarvan maar liefst 500 hectare wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Talloze planten en dieren, waarvan sommige zeer zeldzaam zijn, hebben hier hun plek gevonden. Er zijn uitgestrekte bossen, akkers, graslanden en beekdalen. Het water van de Zelsterbeek en de Leubeek hebben door de eeuwen tijd de bodem zo diep uitgeslepen dat ze op ravijnen lijken. Vissen komen vanuit de Maas naar de beken om in het ondiepe water te paaien. Wie in het voorjaar het Leudal bezoekt zal een tapijt van bosanemonen, dalkruid en lelietjes-van-dalen zien.

Het gebied is gevormd door water en wind. In de laatste ijstijd, zo’n 15.000 jaar geleden, dekten krachtige winden het land af met dikke pakketten zand. Door dit zand wisten de rivieren Leubeek en Zelsterbeek een weg te banen. De eerste bewoners van het gebied waren de steentijdsjagers, later kwamen de boeren. Er zijn sporen aangetroffen die aantonen dat er al 40.000 jaar geleden mensen in dit gebied leefden. In de middeleeuwen verrezen watermolens, kapellen, veldkruizen, boerderijen en een klooster.

Wij starten de wandeling bij het Bezoekerscentrum Leudal waar we onze auto ook gratis kunnen parkeren. Het café naast het bezoekerscentrum is de voormalige molenaarswoning van de Sint Elisabethsmolen, die er al sinds 1278 vlak naast ligt. De molen werd in de Tweede Wereldoorlog gebruikt als munitiedepot. De terugtrekkende Duitsers bliezen de molen op 15 november 1944 op en de ruïne kon wegens de kosten niet worden opgebouwd. Pas in 2014 werd de renovatie van de molen gestart. Bij de molen slaan we linksaf de bossen in, het beginpunt van de wandeling.

Het bos is in de loop der jaren verandert. Er is een variatie aan bomen en meer afwisseling in de leeftijd van bomen. Door bomen te kappen komt er meer licht op de bodem en kunnen andere soorten bomen en struiken ontwikkelen. In het voorjaar groeien de adelaarsvaren die we in het begin veelal zien. Hierna lopen we langs de Leubeek die zijn eigen natuurlijke weg door het landschap heeft gevonden. Met een beetje geluk kun je hier de ijsvogel spotten. De vogel vangt in de beek vissen en hebben langs de leemige oevers hun nest uitgegraven. Helaas zien wij geen blauwe vogels voorbij flitsen.

Met een beetje geluk kun je bij de Leukbeek de ijsvogels spotten. Ze hebben langs de oevers meestal hun nest uitgegraven.

Watermolens

In heel Nederland zijn nog ongeveer 100 watermolens te vinden, waarvan ongeveer 50 in Limburg. De Sint Urselamolen (of Leumolen) is er hier één van. Deze molen wordt voor het eerste genoemd in de 16e eeuw. Oorspronkelijk was deze van hout, maar in 1733 werd hij vervangen voor steen. Het is een onderslag watermolen, die werd gebruikt als graan- en oliemolen. Staatsbosbeheer heeft de molen in 1956 opgekocht en gerestaureerd. De molen is in werking en op de begane grond is een tentoonstelling. Rondom de molen is een tuin te vinden waar fruit- en notenbomen groeien.

Wanneer we weer de bossen in gaan, wandelen we over een baileybrug uit de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1944 en 1945 hebben Britse militairen in het Leudal meerdere van deze bruggen gelegd. Zo konden voertuigen door het gebied komen en de kleinere bruggen waren voor de aanvoer van munitie.

Halverwege de route wandelen we steeds meer door een dennenbos waar de kleurrijke vingershoed langs de kant van het pad groeit. We passeren bakhuisje Kloostershof waar vroeger brood en vlaai werden gebakken. Op bepaalde dagen kun je hier nog altijd brood halen. Het gebied verandert hier naar een heide en grasland. Hier kun je IJslandse paarden tegenkomen die de jonge boompjes van de heide eten en zorgen voor open plekken in het gebied.

De Busjop

Bij Café de Busjop kun je een terrasje pakken voor een hapje en een drankje. Voor de bierliefhebbers; ze brouwen hier hun eigen bier. De Busjop is een prehistorische begraafplaats. 3000 jaar geleden begroeven de boeren hier de overledenen. Ook werden lichamen hier gecremeerd op een brandstapel. De verbrande botten werden verzameld en in urnen gedaan die vervolgens werden begraven onder de grond. Over het graf werden graszoden gestapeld waardoor kleine grafheuvels ontstonden. In vijf eeuwen tijd ontstonden er zo vijftig grafheuvels. Lange tijd waren de heuvels door de bossen uit het zicht geraakt. Pas in 2010 werd het bos verwijdert en zijn zeventien grafheuvels teruggevonden en gerestaureerd.

Bij Café de Busjop kun je een korte pauze maken en een kopje koffie drinken. Ze hebben hier ook hun eigen gebrouwen bier op de kaart staan.

Het laatste stuk van de wandeling loopt langs graslanden en akkers. Dit gebied wordt ook wel het Langven genoemd. Het ven is al geruime tijd verdwenen doordat drainage van de akkerbouwgebieden in de omgeving de grondwaterstand liet dalen. Hiermee zijn we weer teruggekeerd bij het startpunt van onze wandeling. Met deze wandeling hebben we kennis kunnen maken met het landschap van natuurreservaat het Leudal.