Tzoumerka, een onontdekte bestemming in Griekenland

Het stenen dorpje Syrrako

Syrrako is een klein dorpje, verscholen in de bergen. De tijd lijkt hier al enkele eeuwen stil te staan. Syrrako ontstond in de 15e eeuw en is volledig opgebouwd uit steen. Het dorp was enkel per ezel te bereiken, pas in 1967 werd er een weg aangelegd. Sindsdien lijkt er niets veranderd te zijn. Nog altijd kunnen bezoekers slenteren over de geplaveide straatjes en genieten van de ongebruikelijke architectuur. Er zijn boogvormige stenen bruggen, traditionele fonteinen met helder water, twee kerken en twee musea waar je vroegere tijden kunt herbeleven.

In Syrrako zijn maar 5 hotels beschikbaar met in totaal van 35 bedden. Tijdens de winterperiode is dit bergdrop een stuk minder makkelijk bereikbaar. Het dorp is dan, op drie tot vijf mensen na, volledig verlaten. De dorpsbewoners die blijven zorgen ervoor dat de wegen sneeuwvrij zijn, dat er iemand is bij één van de vijf accommodaties en dat er ook gegeten kan worden.

Syrakko ontstond 15e eeuw en is volledig opgebouwd uit steen. Er lijkt helemaal niets te zijn veranderd na al die tijd.

Het authentieke Kalarrites

Net als Syrrako is ook Kalarrites volledig opgebouwd uit steen. De twee bergdorpen worden ook vaak in één adem genoemd. Syrrako is een stuk groter, maar Kalarrites is met 1200 meter hoger gelegen. Oude vondsten wezen uit dat dit dorp al bewoond werd in het Bronzen Tijdperk. De belangrijkste periode van Kalarrites was in de 18e eeuw, toen er veel zilversmeden en belangrijke kooplieden in het dorp woonden. Nog altijd zijn de stenen huizen uit die tijd bewaard gebleven en vormen zij de karakteristieke sfeer.

In Kalarrites hebben we een lunch. Terwijl we eten komt een besnorde man bij ons zitten en begint wonderschoon te zingen. Na het gezang wordt er geproost met Tsipouro. Dit is een brandewijn die veel weg heeft van raki, maar zonder anijssmaak. We bedanken de besnorde man een gaan verder. Eigenlijk had ik ook in dit dorp nog even wat willen rondstruinen, want op iedere hoek vind je wel een mooi fotomotief.

Net als Syrrako is ook Kalarrites volledig opgebouwd uit steen. Nog altijd zijn de stenen huizen uit die tijd bewaard gebleven en vormen zij de karakteristieke sfeer.

Het bergdorp Pramanta

Pramanta is gelegen aan de voet van de Stroggoula, de bergketen van Tzoumerka. Het dorp telt 800 inwoners, maar wanneer de zomermaanden aanbreken is dit aantal verdubbeld. Pramanta is de belangrijkste plaats van de regio Tzoumerka en is een dorp waar je alles kunt vinden. Hotels, restaurants, bakkerijen, cafés, een ziekenhuis, tankstation en een bank. In totaal vind je hier vijf hotels, waarvan er vier nieuw en zeer modieus zijn. Deze bestemming is daarom een goede locatie voor verschillende dagtripjes door de regio.

Op het centrale plein van het dorp vind je enkele goede restaurants waar je kunt genieten van de lokale keuken. Op het terras is het goed vertoeven als het zonnetje schijnt. Ik geniet van een koud glas Grieks bier, terwijl ik de lokale bevolking in de gaten houd. Het water van de beroemde ‘Arapis’ fontein klatert op de grond. De Agia Paraskevi kerk is het centrale middelpunt van het plein waar we even een kijkje mogen nemen.

Het kleine dorpje Vourgareli ligt in het zuiden van Tzoumerka, op een hoogte van 800 meter. Dit dorpje telt permanent zo’n 300 inwoners, maar tijdens de zomermaanden ligt dit aantal aanzienlijk hoger. In tegenstelling tot veel andere dorpen in de regio, heb je in Vourgareli alle voorzieningen. Er zijn pensions, cafés, tavernen, een bakker en een supermarkt. Enkele belangrijke bezienswaardigheden zijn het klooster van Agios Georgios, de Byzantijnse kerk en de oude watermolen. Breng een bezoek aan het centrale plein met de stenen fonteinen ‘Archontos’ en ‘Krystallos’ en struin door de smalle straatjes. Wat mij betreft is het hoogtepunt echter de omliggende natuur. Vanuit Vourgareli kun je prachtige wandelingen maken naar verborgen watervallen en de Feeënbrug, een stenen boogbrug.

Ioannina verkennen

Hoewel Ioannina niet geheel in Tzoumerka ligt, is het zeker de moeite waard om deze stad een bezoek te brengen. Ioannina is een mengeling van historische bezienswaardigheden en moderne architectuur. Om de gehele stad de ontdekken hebben we helaas te weinig tijd. Daarom bezoeken we het kasteel van Ioannina. Deze bezienswaardigheid mag je tijdens een bezoek aan de stad zeker niet missen. Het kasteel dateert al uit het jaar 528 en ziet er niet uit als een typische kasteel, maar eerder als een soort fort. Het kasteel is via verschillende poorten te betreden. Binnenin vind je het oudste deel van de stad, kun je verschillende musea bezoeken en wonen ook mensen.

We nemen de boot en varen vervolgens naar het eiland Nisi. Let overigens goed op het water, wie weet zie jij ook wel enkele slangen zwemmen! Op het eiland is een een stuk rustiger en kun je even heerlijk slenteren. In het voormalige Pandeleimonas klooster is Ali Pasha in 1822 vermoord door de Turken. Ali Pasha stond bekend als de ‘Leeuw van Ioannina’. Onder zijn bewind bloeide Ioannina open op gebied van handel. Hij hield zich echter niet aan de regels die de Turken hadden opgelegd. Ali Pasha vluchtte naar het eiland en verstopte zich hier, maar de Turken wisten hem te vinden en schoten hem dood. In het klooster kunnen we meer te weten komen over Ali Pasha.

Kipinas, het klooster in een bergrots

In de regio van Tzoumerka kun je behoorlijk wat oude kerken en kloosters bezoeken. Het Kipinas klooster is waarschijnlijk de meest indrukwekkende vanwege de unieke ligging. Het klooster werd namelijk in 1212 uit de rotsen gehouwen. Om het bouwwerk te beschermen tegen ongewenste indringers was de ingang vroeger alleen te bereiken via een ophaalbrug. Tegenwoordig kun je de ingang bereiken na een korte wandeling vanaf de parkeerplaats. De sleutel om binnen te komen moeten iets verderop bij een café oppikken. Vanaf het pad heb je een prachtig zicht op het klooster.

Ondanks dat het klooster al enkele jaren niet meer bewoond wordt, verkeerd het in uitstekende staat. Binnen kun je zien hoe de monniken hebben gewoond en kun je mooie 17e eeuwse fresco’s bewonderen. Er is zelfs een grot van 240 meter waar mensen bij gevaar konden schuilen. Na het bezoekje wordt het overigens wel gewaardeerd wanneer je de sleutel weer bij het café afgeeft zodat anderen het klooster ook kunnen bewonderen.

Het Tsouka klooster

Ellinikó herbergt een bijzonder klooster. De monniken wisten vroeger wel waar ze hun kloosters moesten vestigen. Het Tsouka klooster dateert van het einde van de 12e eeuw. Bij de ingang is een inscriptie te zien die verwijst naar het jaar 1190. In de 18e eeuw werd het klooster vernietigd en weer opnieuw opgebouwd. Het klooster staat op de top van een steile klif en biedt uitzicht op de Arachtos-kloof. De naam Tsouka betekent ook niet voor niets ‘hoge rots’.

Het klooster is beroemd geworden om het water dat als therapeutisch wordt beschouwd. Lange tijd was het klooster verlaten, maar tegenwoordig  leven hier weer monniken. Wij hebben de kans om een kijkje te nemen. In de keuken draait één van de monniken een shag en steekt ‘m op. Niet bepaald het beeld dat ik had bij monniken. Het klooster zelf is prachtig bewaard gebleven. Een kijkje bij de veranda met uitzicht op de Arachtos-kloof is absoluut de moeite waard.

Klooster van Agios Georgios

Aan de noordelijke zijde van Vourgareli staat het klooster van Agios Georgios. Dit klooster werd gesticht rond 1690 en herbouwd in 1714, volgens een inscriptie op de muur. Monniken wonen hier niet meer, maar de gebouwen zijn intact gebleven. Gedurende de Ottomaanse overheersing was dit klooster het spirituele centrum voor de inwoners van de Tzoumerka regio. In 1821 werd hier de opstand tegen het Ottomaanse Rijk voorbereid. Dit leidde uiteindelijk tot de ‘Slag bij Vourgareli’ waarbij de Grieken zegevierden over de Ottomanen. In het kerkje kun je fresco’s bewonderen uit 1714. Het klooster heeft sinds 1957 de status van historisch monument.

Meteora, UNESCO Werelderfgoed

Vanuit Tzoumerka kun je eenvoudig naar een van de meest belangrijke bezienswaardigheden van Griekenland: Meteora. Zes kloosters zijn gebouwd op de hoge rotspartijen en kijken uit over de vallei. Dagelijks komen duizenden toeristen naar dit gebied toe om deze kloosters te bewonderen en om te mediteren en te bidden. Meteora is het decor geweest van de James Bond film ‘For Your Eyes Only’. Sinds 1988 staan de kloosters op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Het gebied is zo’n 60.000 jaar geleden ontstaan toen het nog een afgesloten meer was. Het water wist zich een weg te banen richting de Egeïsche Zee en creëerde het bizarre landschap dat een beetje wat weg heeft van Cappadocië. Dit gebied wordt gezien als de oudst bewoonde streek van Griekenland. In de 11e eeuw beklommen monniken de rotsen en woonden ze in grotten. Ze kwamen nauwelijks naar beneden. Monnik Athanasios stichtte het eerste klooster in de 14e eeuw en noemde de rots Meteora. De betekenis van het woord is ‘In de lucht’, omdat hij leek te zweven tussen de hemel en de aarde.

Meteora is één van de meest indrukwekkende monumenten van Griekenland. Het gebied is zo’n 60.000 jaar geleden ontstaan. Op de de hoge rotspartijen staan zes kloosters die uitkijken op de vallei.

De bouw van de kloosters duurde soms wel 200 jaar. Er waren destijds nog geen wegen. Al het materiaal moest via touwladders en touwen naar boven worden gebracht. In de 17e eeuw waren er in Meteora 24 kloosters gebouwd, maar de meeste hiervan zijn tegenwoordig niet meer dan ruïnes. Zes kloosters zijn bewoond en kunnen worden bezocht.

Vanuit Tzoumerka is Meteora een geliefd uitstapje. Binnen 2,5 uur kun je deze geweldige locatie met eigen ogen bewonderen. En dit is het ritje absoluut waard. Zodra je Thessalie bereikt zie je de hoge rotsen al opdoemen. Meteora is mooie combinatie van natuur en cultuur. Stop zeker tijdens de weg omhoog om foto’s te nemen van het landschap.

Er is zoveel water in Tzoumerka. Niet voor niets wordt de regio de hoofdstad van water genoemd. Je kunt talloze watervallen bezoeken, de een nog mooier dan de andere. Heb je zin om even actief te zijn? Dan kun je gaan raften op de Arachtos rivier.

De geheime waterval bij de Damiris brug

In de vallei van de Chrousias rivier kun je over één van boogvormige stenen bruggen lopen. De Damiris brug is één van de vier stenen en boogvormige bruggen die Tzoumerka rijk is. Vanaf hier kun je meerdere wandelingen maken die naar de dorpen Syrrako en Katarrytes leiden. Wij passeren de brug niet, maar lopen verder naar het café. Achter het café nemen we het pad dat verder de bossen in gaat. Hier wandelen we parallel aan de Chrousias rivier en komen we na een kleine kilometer aan bij een prachtige waterval. Het is een kleine waterval, helderblauw water en een groene omgeving. Deze plek doet me een beetje denken aan Parque Nacional Volcán Tenorio in Costa Rica. Het is alsof ik op een tropische bestemming ben en niet in Griekenland.

Hiken naar de Kefalovryso waterval

De natuur rondom het dorp Melissourgi is prachtig. Hier in het bergachtige landschap vind je dennenbossen waar je heerlijk kunt wandelen. En dat is precies wat wij ook gaan doen.

Onze gids is Efi, een humoristische en sportieve dame. Samen met haar maken we een korte wandeling maken naar het hoogtepunt van Melissourgi. We wandelen bergop door de dennenbossen en kunnen geregeld genieten van de prachtige uitzichtpunten. Eindpunt van de wandeling is de Kefalovryso waterval die bekend staat als de hoogste waterval van Griekenland. Ik zou best naar de voet van de waterval hebben kunnen lopen, maar ik moet ook rekening houden met de rest van de groep. Ben je van plan om zelf eens te wandelen in dit gebied, loop dan absoluut verder omhoog.

De Kefalovryso waterval die bekend staat als de hoogste waterval van Griekenland en kun je bereiken via het dorp Melissourgi.

De dubbele waterval bij Katarraktis

Het dorpje Katarraktis dankt zijn naam aan de twee watervallen die vijf kilometer verderop gelegen zijn. De twee watervallen zijn de belangrijkste attractie van het dorp en zijn op z’n mooist tijdens de lente en herfst. Het kan zijn dat er in de droge zomermaanden helemaal geen waterval te zien is omdat al het sneeuw van de bergtoppen al is gesmolten.

De watervallen zijn te bereiken via een kort wandelpad. Je kunt behoorlijk dichtbij de voet van de waterval komen, maar let wel op je apparatuur, want het kan een behoorlijk natte bedoeling worden.

Rema Marks, Stream of Paradise

Als een waterval de bijnaam ‘Stream of Paradise’ heeft, dan weet je eigenlijk dat je deze moet bezoeken. Zet Rema Marks dus zeker op je lijstje. Je bereikt de waterval via een korte wandeling. De route is in totaal een kleine 3 kilometer, waar je ongeveer twee uur over doet. Het startpunt van de wandeling is net buiten het dorp Theodoriana. Het pad loopt dwars door een dennenbos en je zult op de heenweg moeten afdalen. Goede wandelschoenen zijn dus aan te raden. Op sommige punten moet je kleine stroompjes oversteken, maar hier zul je zeker geen natte voeten aan overhouden. Halverwege de wandeling kun je het eerste meer met een kleine waterval bezoeken. Indien je tijd hebt, kun je hier een kijkje nemen. Loop je verder naar beneden, bereik je het tweede meer met de sprookjesachtig waterval van Rema Marks. Of beter gezet, meerdere kleine watervallen die uitkomen in een meertje. Het meertje is een populaire plek om te zwemmen tijdens de warmere dagen.

Wandel naar de Souda Watervallen

In Theodoriana kun je ook naar de Souda Watervallen wandelen. Je kunt de waterval bereiken vanuit Theodoriana of via een speciaal aangelegde parkeerplaats net buiten het dorp. Wij kiezen voor de laatste optie. Vanaf de parkeerplaats is het ongeveer een kilometer wandelen naar de waterval. Het pad wordt goed aangegeven en is gemakkelijk te volgen. Onderweg heb je aan je rechterzijde een geweldig uitzicht over het bergachtige landschap. Aan het einde van het pad arriveer je bij de dubbele waterval van de Souda Watervallen. Het water klatert hier via een steile rotswand zo’n 25 meter naar beneden. De Souda Watervallen behoren tot de meest indrukwekkende watervallen van Tzoumerka.

Captain’s Bath

De rondwandeling naar Captain’s Bath start vanuit Vourgareli, bij het fantastisch gelegen Rouista Tzoumerka Resort. Vanaf hier daal je af over de oude dorpspaden en de onverharde weg. Vergeet niet van de omgeving te genieten, want je hebt hier een aantal mooie uitzichtpunten. Na verloop van tijd duik je de bossen in en wandel je langs een oud, vervallen huis. Volgens de legende zou hier een kapitein hebben gewoond, ver van de bewoonde wereld. Hij zou de waterval hebben ontdekt en hebben gebruikt om zich te wassen. Vandaar de naam Captain’s Bath. Het is nog een klein stukje wandelen, waarbij je nog een kleine afdaling moet maken. Geen zorgen, want je kunt je gewoon vasthouden aan een stuk touw. Captain’s Bath is weer een voorbeeld van de mooie natuur die je in Tzoumerka kunt ontdekken. Als je voor een verfrissende duik wil gaan, neem dan zwemkleding mee.

Raften op de Arachtos rivier

Zoek je graag het avontuur op en wil je graag actieve dingen doen tijdens je reis? Dan ben je in Tzoumerka helemaal aan het juiste adres. Je kunt er onder meer hiken, raften, canyoning, fietsen, klimmen/abseilen, jeepsafari’s doen en zelfs in de winter sneeuwen.

Tijdens mijn twee bezoeken aan Tzoumerka heb ik geraft over de Arachtos rivier. In de lente- en herfstperiode is deze rivier op z’n wildst, maar nog altijd goed te doen voor beginners. Tijdens het raften kijk je je ogen uit. Wat ik vooral uniek vond aan dit gebied is dat je je continu tussen de smalle kloven begeeft. Het landschap is fantastisch. Je ziet onder meer grotten en watervallen. Natuurlijk kan een stop bij de grootste waterval niet ontbreken en je kunt een frisse duik nemen in het heldere water.

De marmergrot van Anemotrypa

In Pragmanta bezoeken we tevens de Anemotrypa grot. Deze grot werd in het begin van de jaren ’60 ontdekt, toen inwoners scheuren in de grond zagen waar koude lucht vandaan kwam. De speleoloog Anna Petrocheilos, die op dat moment in de buurt een andere grot aan het onderzoeken was, werd door de burgemeester uitgenodigd om ook deze grot te onderzoeken. De grot werd gevormd in het carbonaatgesteenten,  de ontbindende werking van het water en bestaat uit meerdere kamers die verbonden zijn met gangen en tunnels. Vleermuizen en verschillende insecten zijn de grotbewoners.

Zo’n 350 meter van de grot zijn toegankelijk voor publiek. Samen met een gids bewonderen we de grot. Overal waar we kijken zie we stalactieten en stalagmieten. Als je goed luistert hoor je hier het water stromen. Onder en achter het gesteente stroomt namelijk water. Het pad eindigt bij de ‘Kamer van het Rode Meer’, die gek genoeg wordt verlicht met blauw licht. Hier zijn meerdere bassins te zien gevuld met water.

Het Theodoros Papagiannis Museum

In het dorp Elliniko bezoeken we het museum van hedendaagse kunst van ‘Theodoris Papagiannis’. Deze kunstenaar werd geboren en groeide op in het dorp. Hij kreeg het aanbod om een museum te openen in Athene, maar wilde het liever in zijn geboorteplaats openen. Zo is het museum gevestigd in de voormalige basisschool waar Papagiannis zelf naar school is gegaan. De benedenverdieping van het gebouw wordt nog altijd gebruikt als school, maar de eerste etage wordt gebruikt als tentoonstelling. Zelf ben ik totaal niet thuis in de wereld van kunst, maar deze kunstenaar schijnt wereldwijd bekend te zijn. Zijn werk is overal in Griekenland te vinden en ook het beeld ‘The Runners’ op het vliegveld van Chicago is van deze kunstenaar.

Het werk van Papagiannis draait vooral om de menselijke natuur, de traditionele lokale bevolking en spiritualiteit. Als materiaal gebruikt hij voornamelijk weggegooid of oud materiaal dat hij weer hergebruikt. Ieder jaar jaar nodigt Papagiannis jonge kunstenaars uit om hun werk op locatie te maken. Deze werken worden tentoongesteld in de tuin voor het museum en de toegangsweg naar het klooster dat we na het bezoek aan het museum bezoeken.

Stenen boogbruggen

De boogvormige stenen bruggen zijn bijzonder om te zien en kenmerkend voor de regio. Deze bouwwerken zijn het bewijs van een knap staaltje architectuur. Ze zijn opgebouwd uit losse stenen die elkaar vastklemmen. Hoewel ze al eeuwenoud zijn, zijn ze nog altijd stevig genoeg om de rivieren over te steken. In de regio zijn er talloze bruggen te vinden. De meest bekende is de Plaka brug die in 1866 werd gebouwd en de grens tussen Griekenland en Turkije met elkaar verbond. De brug is na een hevige regenval ingestort in 2015. Er wordt nu hard gewerkt om de brug weer in ere te herstellen. Ook de Feeënbrug bij Vourgareli is een beroemde stenen boogbrug.

Klinkt een reis naar Tzoumerka interessant voor je? Dan ben je vast benieuwd wat de beste periode is voor deze regio. In de zomer kan het hier behoorlijk heet worden. Dat is opzich geen probleem, maar niet heel handig als je wil gaan wandelen. De lente of de herfst zijn daarom betere opties. In de maanden mei, juni en september zijn de temperaturen aangenaam. Een ander voordeel is dat het tijdens deze maanden ook niet heel druk is. Ook de winter zal het niet druk zijn, maar kan er flink wat sneeuw liggen. Sommige dorpen zijn tijdens de wintermaanden vrijwel verlaten, dus dan is het verstandig om vooraf al je accommodaties al te regelen.

Tzoumerka is een gevarieerd gebied. Je ziet het prachtige authentieke dorpjes, watervallen, grotten, schitterende boogbruggen en prachtige valleien. En voor een actieve reis ben je hier ook aan het juiste adres. Je kunt er onder meer hiken, raften, canyoning, fietsen, klimmen/abseilen, jeepsafari’s doen en zelfs in de winter sneeuwen. Staat Tzoumerka al op jouw lijst?

Disclaimer: Mijn eerste reis naar Tzoumerka werd gesponsord door Minicipality of Northern Tzoumerka en Hotel Princess Lanassa. Later mocht ik op uitnodiging van Rouista Tzoumerka Resort nogmaals terugkomen. Alles wat je in dit artikel leest is mijn persoonlijke mening/ervaring.