Turkije reisverslag #5: Pamukkale en Hiërapolis

Gisteren hebben we ondanks de TomTom totaal verkeerd gereden. Hoewel we hebben genoten van de omgeving waar we terecht kwamen, zijn we veel tijd verloren waardoor we Ayvalik niet goed konden bekijken. Dat willen we vandaag anders doen. Het blijkt dat de TomTom tolwegen wilde vermijden en daardoor dus van de snelweg af werden gestuurd. Dat heb ik dus even rechtgezet.

We zorgen ervoor dat we direct om 7.00 aan het ontbijt zitten en rond 8.00 zitten we alweer in de auto. Via Izmir, Aydin en Nazili, rijden we ditmaal in een keer goed, al is het een rit van 3,5 uur. Van een afstand zien we de witte terrassen al die behoorlijk opvallen in de verdere omgeving. Ik zoek een plekje om te parkeren op en al snel blijkt duidelijk dat we hier niet de enige zijn. De gehele parkeerplaats staat vol met bussen. Het is de eerste keer dat we zoveel toeristen zien tijdens onze reis.

Pamukkale is een natuurfenomeen. Ze noemen het ook wel het ‘Kasteel van Katoen’. Helaas heeft het de afgelopen jaren enorm aan glans afgenomen.

Pamukkale is een natuurfenomeen. De hoge witte kliffen zijn een geologisch wereldwonder. Het water dat hier van de hellingen stroomt, is sterk kalkhoudend en heeft een constante temperatuur van 35 graden. Het water laat calciumcarbonaat achter op de hellingen, waardoor er witte terrassen ontstaan. Ze noemen derhalve Pamukkale ook wel het ‘Kasteel van Katoen’.

Als we aankomen bij het uitzicht op de terrassen valt mijn mond open. Waar zijn die mooie terrassen gevuld met dat helderblauwe water? Het enige wat ik zie zijn de witte rotsen. Aan de overzijde zie ik wel een enorme slang aan toeristen op het natuurwonder lopen en geheel onderaan een hotel dat het uitzicht behoorlijk weet te verpesten. In 1994 heb ik Pamukkale al eens eerder bezocht. Dat beeld wat me van destijds is bijgebleven is hetgeen wat je overal ziet als het om Pamukkale gaat. Die mooie foto’s en mijn herinneringen komen totaal niet overeen. We besluiten naar de andere kant te lopen. Daar hebben we vroeger immers ook even in één van de terrassen gelegen.

Aan de andere zijde doen we onze schoenen uit, want op het kalk mag niet met schoenen gelopen worden. De terrassen waar we ooit in hebben gezeten zijn niet bereikbaar, ze zijn afgesloten. Wat me ook opvalt is dat er een gat door het kalk is gemaakt waar het water doorheen stroomt. Geen wonder dat de terrassen leeg staan, want het water wordt elders heengeleid. Langs de enorme stoet aan toeristen zijn enkele terrassen wel gevuld met water, maar het heeft totaal geen enkele sfeer. Je struikelt haast over de mensen en selfiesticks. Ik loop nog even naar beneden maar moet helaas concluderen dat Pamukkale zijn charme verloren is. Het is tegenwoordig een übertoeristische locatie geworden.

Mijn moeder en ik zijn geschokt en vragen ons af wat er gebeurd is. We weten dat Pamukkale aan tijdje terug zelfs gesloten was, omdat het kalk enorm was aangetast door de toeristen. Maar wat is er met het water gebeurd? We vragen een Turkse gids wat er precies is gebeurd en krijgen het antwoord al snel. Door de vervuiling van de ladingen toeristen werd het verboden om in de terrassen te zwemmen. Daarbij werden enkele jaren geleden werden bovenop Pamukkale hotels en motels gebouwd. Door de bouw van de hotels werd al het geneeskrachtige water gebruikt voor de thermale baden. Hierdoor kwam Pamukkale vrijwel droog te staan. De hotels moesten weer afgebroken worden voor het behoud van de terrassen. Voor de toeristen werden kunstmatige bekkens gebouwd waar ze kunnen zwemmen. Vreemd genoeg verteld de man ons ook dat het water wordt omgeleid zodat de hellingen niet constant onder water staan, want dit zou slecht zijn voor het kalk. Daarom zijn de terrassen ook leeg.

Het is goed om te horen dat men Pamukkale probeert te behouden. Maar wanneer ik weer naar enorme mensenmassa kijk, word ik ook een beetje verdrietig. Wat zijn wij mensen toch goed in het vernielen en verpauperen van het mooie natuurschoon. Zonde, want Pamukkale is namelijk hartstikke mooi. Nog altijd.

Achter de witte kliffen van Pamukkale is nog een hoogtepunt te bewonderen; de oude stad van Hiërapolis. Koningen van Pergamon vestigden zich bij de warme baden en stichtten hier een stad. Hiërapolis groeide uit tot een kosmopolitische stad waar Anatoliërs, Grieken, Macedoniërs, Romeinen en Joden naast elkaar woonden. De stad had veel financiële middelen vanwege het marmer uit de omgeving. Ook stond de stad bekend om haar weefsel, waaronder wol. De wol werd gewassen en geverfd in de terrassen van Pamukkale. Nadat de stad door een aardbeving werd verwoest, werd het opnieuw opgebouwd en kwam ook de komst van het christendom. Hiërapolis heeft zelfs een bisschopszetel gehad. In de 6e eeuw raakte Hiërapolis echter opnieuw in verval en een verwoestende aardbeving in 1354 betekende het einde. Gelukkig zijn er nog altijd een boel ruïnes te bezichtigen.

De gemiddelde toerist komt niet verder dan het theater. Beklim ook de heuvels waar de veel ruïnes van Hiërapolis te zien zijn waaronder het Martyrium van Filippus.

Uiteraard ben ik benieuwd naar deze stad, dat ook op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat. Mijn moeder en oma lopen niet mee en wachten bij de ingang op me. Al snel merk ik dat ik me bevind in een toeristische omgeving. Zwaar verbrande mensen in bikini en zwembroek wandelen over de stoffige paden tussen de oude stenen. En natuurlijk kan een enkeling zich niet beheersen en worden de stenen beklommen om foto’s te maken. Gekke poses horen daar natuurlijk ook bij. Ik begrijp het niet en zal het waarschijnlijk nooit begrijpen.

Waar ook veel toeristen te vinden zijn, is in het zwembad. Hier komt het bronwater vandaan en hebben de mensen de mogelijkheid om te zwemmen tussen de zuilen in het heilzame water. Dit complex was enkele jaren geleden nog een hotel. Het hotel is gesloopt, maar het voelt nog steeds alsof je in een hotel wandelt.

Ik ga derhalve op zoek naar de restanten van de oude stad en stuit allereerst op het Nymphaeum. Dit was een heiligdom van de nimfen en een monumentale fontein. Via een ingenieus netwerk aan leidingen werd hier het water naar de huizen in de stad geleid. De tempel werd enkele malen verbouwd. De muren en de nissen waren verfraaid met beelden en symbolen van Selena, Jupiter, Juno, Artemis en Apollo.

Via een pad omring door zuilen loop ik verder naar het theater. Het theater werd gebouwd in 200 voor Christus en bood plaats aan 20.000 mensen. Van de vele plaatsen is echter niet alles bewaard gebleven. Na een aardbeving stortte het gebouw deels in waardoor er nog 30 rijen overgebleven zijn. In het theater konden de mensen genieten van wedstrijden, religieuze ceremonies en concerten. Nog altijd worden hier voorstellingen gehouden. Terwijl ik het theater in me opneem hoor ik achter me de ‘ksst’ geluiden steeds geregelder. Enkele toeristen willen selfies maken met hun selfiestick en ik sta er met mijn hoofd voor. Tja…

De toeristen komen echter niet verder dan het theater. Dat betekent dat ik de rest van het complex helemaal voor mezelf heb. Ik loop de berg omhoog waar de meeste ruïnes te vinden zijn. Zo kom ik uit bij de Aghiasma en de heilige grafkerk. Deze kerk werd pas in 2011 ontdekt samen met enkele andere ruïnes. Het geeft aan dat er waarschijnlijk nog veel te ontdekken valt in deze omgeving.

Het belangrijkste gebouw van Hiërapolis is het Martyrium van Fillippus. Het werd gebouwd in de 5e eeuw en staat op de plek waar de apostel is gekruisigd en gestenigd. Het Martyrium had een speciaal ontwerp. De achthoekige kamers werden van elkaar gescheiden door acht veelhoekige ruimtes die toegankelijk waren door drie bogen. Het gebouw had een houten koepel dat bedekt was met loden tegels. Alle muren en de vloer waren van marmer. Het tombe van Filippus werd ook in 2011 ontdekt op een kleine 40 meter van het Marytium.

Inmiddels is de temperatuur aardig gestegen en wordt het behoorlijk heet. Ik probeer echter nog het oude theater te vinden en kom terecht bij de antieke begraafplaats van Anatolië, de Necropolis. Hier liggen ongeveer 1200 graven. Uiteraard zie ik niet alle graven, maar de graven die ik kan zien hebben de vorm van huizen. Ze dateren uit Romeinse, hellenistische en vroeg-christelijke periodes.

Het oude theater weet ik helaas niet meer te bereiken. Het is te warm en inmiddels wordt ik ook enorm licht in mijn hoofd. In mezelf zeg ik enkele malen ‘ik kan niet meer’. Tijd om terug te keren. Het oude theater heb ik niet gevonden, de Agora en de kerk heb ik enkel van een afstand gezien. Hiërapolis is groot. Heel groot. En er is veel te zien. Ga verder dan de gemiddelde toerist, en je zult veel ontdekken van deze oude stad. En wie weet welke ontdekkingen er nog aan zitten te komen?

Bij de ingang van Hiërapolis kom ik even bij van de hitte en de wandeling. Een ijskoud blikje cola doet wonderen. Op TripAdvisor had ik nog een andere plek in de buurt ontdekt; Karahayit. Hier zouden ook kalkterrassen te zien moeten zijn in een kleinere vorm en de kleur van deze terrassen is rood in plaats van wit. We stappen in de auto en gaan op zoek naar dit ‘Klein Pamukkale’. In Karahayit zelf vragen we naar de weg, maar we worden overal en nergens heen gestuurd. Even ben ik bang dat het gewoon aangelegde terrassen zijn bij een hotel. Maar wanneer we voor de derde keer met de auto door een straat rijden zie ik door de bomen rood gesteente. Dat moet het zijn! En inderdaad, we hebben het Karahayit Spa Center gevonden.

Dit complex moet ooit een mooi spa center geweest zijn waar mensen in thermale baden konden liggen. Nu ligt het er verlaten en verpauperd zijn. Op een enkele lokale inwoner is hier ook niemand te vinden. Zo spectaculair als Pamukkale is het hier absoluut niet, maar ook dit moet een natuurwonder zijn. We zien zelf enkele bronnen waar het warme water naar boven komt. De rode terrassen zijn hier wel gevuld met water. Toch mooi dat we dit ook hebben weten te vinden.

Inmiddels is het al bijna 16.00. Ons staat nog een rit van 3,5 uur te wachten, terug naar Çeşme.

Lees ook de andere reisverslagen:

Turkije reisverslag: Terug in Cappadocië
Turkije reisverslag: Magische ballonvaart
Turkije reisverslag: Laatste dag in Cappadocië
Turkije reisverslag: Bergama en Ayvalik
Turkije reisverslag: Pamukkale en Hiërapolis
Turkije reisverslag: Efeze en Şirince
Turkije reisverslag: Laatste dag in Alaçatı