Tips voor een stedentrip Lübeck

Lübeck is een historische stad in de deelstaat Sleeswijk-Holstein. Het is een stad met een rijke geschiedenis en vooral bekend als de voormalige hoofdstad van de Hanze. Tussen de 13e en 15e eeuw was Lübeck een van de belangrijkste handelscentra van Noord-Europa. Omdat Lübeck het grootste en machtigste lid van het handelsverbond had, kreeg het de bijnaam ‘Koningin van de Hanze’. Keizer Karel IV noemde de stad zelf uit tot een van de ‘vijf gloriën van het Rijk’, samen met Venetië, Rome, Pisa en Florence. De welvaart van de stad was vooral te danken aan de handel in zout, graan en hout. Na de Gravenoorlog in de 16e eeuw leed Lübeck een nederlaag, waardoor de macht steeds minder werd. Dankzij de haven speelt de stad nog steeds een belangrijke rol in de handel tussen de Scandinavische en Baltische landen. Lübeck is tegenwoordig een mix van geschiedenis en moderniteit. Veel middeleeuwse bouwwerken zijn bewaard gebleven. Ze vallen op vanwege de baksteengotiek, een bouwstijl die kenmerkend is voor de Hanzesteden. Het oude centrum van Lübeck staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

De meeste bezienswaardigheden van Lübeck liggen in de historische binnenstad. Omdat deze niet heel groot is, kun je deze eenvoudig te voet verkennen. Als je voldoende tijd hebt, kan ik het zeker aanraden om ook de omgeving rondom de stad te bezoeken. Hieronder deel ik mijn tips wat je kunt zien en doen in Lübeck.

Bewonder de Holstentor, het symbool van de stad

De belangrijkste bezienswaardigheid van Lübeck is de Holstentor. Deze iconische stadspoort is een belangrijk symbool voor de stad en toont het rijke verleden van de Hanzestad. De poort werd in de 15e eeuw gebouwd en was onderdeel van de middeleeuwse stadsversterkingen. Lübeck was ooit een van de machtigste steden van Noord-Europa. Om de stad te verdedigen en de handel te kunnen controleren, werd de stad omringd door de verdedigingswerken en grachten. Van de oude verdedigingswerken is niet veel meer over. In de 19e eeuw werd een groot deel afgebroken. Een aantal belangrijke delen bleven bewaard, waaronder een deel van de stadsmuur, de Burgtor en de Holstentor. De Holstentor werd tussen 1464 en 1478 in gotische stijl gebouwd en vormde de westelijke toegang tot de stad. Een groot deel van de poort en torens is gebouwd met rode bakstenen, kenmerkend voor de welvaart van de Hanzesteden. Wat opvalt is dat de stadspoort behoorlijk scheef staat. De Holstentor werd gebouwd op de zachte grond die het gewicht van de poort en de twee torens niet aan kon. Door de jaren heen is de grond onder de poort gaan zakken en kwam het bouwwerk steeds schever te staan. Tegenwoordig is het Stadtgeschichtliches Museum gevestigd in de stadspoort.

Beklim de toren van de St. Petri-Kirche

Voor het mooiste uitzicht over de stad, kun je de toren van Sankt Petri-Kirche beklimmen. Dit is één van de vijf grote kerken in de stad. De eerste vermelding van de St. Petri-Kirche dateert uit de 19e eeuw. Door de eeuwen heen is de kerk verschillende malen verbouwd en gerenoveerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kerk zwaar beschadigd door luchtbombardementen. Na renovatie werd de kerk in de jaren ‘90 weer geopend. Tegenwoordig doet de kerk geen dienst meer als parochiekerk, maar biedt het ruimte voor concerten, tentoonstellingen en evenementen. Bezoekers kunnen tegen betaling van €5,- de toren beklimmen. Je hoeft overigens geen trappen te beklimmen, want er is gewoon een lift aanwezig. Vanaf een hoogte van 50 meter heb je een panoramisch uitzicht over de oude binnenstad.

Wandel door de Altstadt

De historische binnenstad wordt ook wel de Altstadt genoemd. Dit gehele deel van Lübeck staat sinds 1987 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. De Altstadt staat bekend om de goed bewaarde gotische architectuur en de rijke geschiedenis. Naast de St. Petri-Kirche staan er nog zes andere kerken in de Altstadt. Ze zijn allemaal gebouwd in de stijl van de baksteengotiek en zijn deel van het architectonische erfgoed van de stad. Een van de meest indrukwekkende kerken is de St. Marienkirche. Deze kerk met twee torens is het symbool van de macht en rijkdom van de stad en is indrukwekkend groot. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kerk getroffen door bombardementen. Hierbij viel de ‘Dodenvogel’, een bijzondere klok, naar beneden. Sindsdien ligt deze kapotte klok op de vloer als een herinnering aan de verwoesting tijdens de Tweede Wereldoorlog.

De St. Marienkirche is behoorlijk groot, maar niet de grootste kerk van Lübeck. Dat is namelijk de Dom zu Lübeck. Er was een soort prestige- en machtsstrijd tussen beide kerken. De Dom was oorspronkelijk het religieuze centrum van de bisdom in de stad, terwijl de St. Marienkirche werd gebouwd door burgers. Bij de bouw van de St. Marienkirche wilden de burgers de Dom overtreffen qua grootte. Dit leidde tot spanningen en conflicten. Door uitbreidingen en diverse verbouwingen concurreerden beide kerken met elkaar. Uiteindelijk is de Dom zu Lübeck de grootste kerk van de stad geworden. Andere kerken in de stad zijn onder anderen de St. Jakobikirche, St. Aegidienkirche, St. Katharienenkirche en de Heiligen-Geist-Hospital.

Een ander imposant gebouw is het Historisches Rathaus uit de 13e eeuw. De gevel heeft een mix van gotische en renaissancestijlen en telt vijf spitse torentjes. Het gebouw speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van de stad en is nog altijd in gebruik als stadhuis. Er worden rondleidingen gegevens zodat je ook binnen een kijkje kunt nemen. Direct langs de Trave rivier staan zes middeleeuwse pakhuizen naast elkaar. Deze Salzspeicher werden vroeger gebruikt voor opslag van zout. In de middeleeuwen was zout een van de meest waardevolle handelsgoederen omdat het voedsel kon conserveren. Het zout werd uit de zoutmijnen van Lüneburg gehaald en via Lübeck naar de Oostzee vervoerd. De handel in zout zorgde voor aanzienlijke welvaart in de stad.

Wil je nog meer van de historische binnenstad ontdekken? Ga dan op pad met een gids die je alles kan vertellen over de geschiedenis van deze Hanzestad.

Zoek de verborgen hofjes van Lübeck

Bijzonder aan de stad zijn de talloze hofjes en kleine binnenplaatsen. Oorspronkelijk werden deze hofjes gebouwd om de groeiende bevolking onderdak te kunnen bieden. In de middeleeuwen groeide de stad behoorlijk snel en ontstond er een gebrek aan woonruimte. Rijkere burgers en handelsverenigingen stichtten hofjes zodat de gezinnen van armere arbeiders ook onderdak hadden. Ze maakten smalle doorgangen door de gevels van hun huizen en bouwden kleine huisjes in hun achtertuin. Die huisjes waren vaak behoorlijk smal, maar hadden meerdere verdiepingen. Bijna 80% van de bevolking woonde destijds in dergelijke huisjes. Hoewel de huisjes nog altijd bewoond worden, zijn de hofjes openbaar en vrij toegankelijk. Soms lijkt het alsof je ineens in iemands tuin staat, maar de inwoners zijn het gewend en zo druk is het in deze hofjes niet. Vaak liggen de hofjes redelijk verstopt, maar het is de moeite om ze te verkennen. Bekende hofjes in Lübeck zijn de Füchtingshof, Dunkergrüner Gang, Haasenhof en Kalandsgang.

Maak een boottocht rondom de stad

Een leuke manier om Lübeck vanuit een ander perspectief te bekijken is vanaf het water. Omdat de historische binnenstad volledig omringd wordt door water, kun je bijvoorbeeld een kano of een elektrisch bootje huren en een rondje varen om de Altstadt. Je doet er ongeveer een uurtje over om rondom de Altstadt te varen. Eventueel zou je ook andere waterwegen kunnen bevaren zoals de Wallhafen. Zeker in de warmere zomermaanden is het heerlijk om de stad vanaf het water te ontdekken. Een elektrisch bootje voor maximaal zes personen kun je bijvoorbeeld huren bij Boat-Now. Hiervoor heb je geen vaarbewijs nodig.

Proef de marsepein uit Lübeck

De marsepein uit Lübeck is wereldberoemd en wordt gezien als de beste ter wereld. Al in de middeleeuwen werd er marsepein gemaakt in Lübeck. De oorsprong van deze lekkernij is niet geheel duidelijk, maar heeft waarschijnlijk te maken met de handel en de rijkdom van de Hanze. Rijke kooplieden hadden namelijk toegang tot exotische ingrediënten die werden geïmporteerd. Marsepein was in de 15e en 16e eeuw een luxeproduct en werd vaak gebruikt als een geschenk. Door de eeuwen heen werd marsepein steeds populairder en werd Lübeck het centrum van de productie van marsepein. De marsepein bestaat uit maximaal 30% suiker en minimaal 70% amandelen. Dit heeft de marsepein een rijke, nootachtige smaak. De bekendste producent van Lübecker marsepein is Niederegger. Hun marsepeinen worden wereldwijd verkocht. Lübecker marsepein wordt niet alleen in repen of pralines verwerkt, maar ook in desserts, gebak en chocolade. Tijdens de kerstperiode worden er allerlei figuurtjes gemaakt van marsepein en wordt het verwerkt in de Weihnachtsstollen.

Breng zeker een bezoek aan Café Niederegger. Een aanrader is om hier de specialiteit van het huis te proeven: de Niederegger Marzipan Torte. Koop wat lekkers in de gigantische winkel en vergeet niet op de tweede etage het Marzipan-Museum te bezoeken.

Bezoek het Hansemuseum

Lübeck telt een aantal musea. Veruit de modernste en meest uitgebreide is het Europäisches Hansemuseum. Het museum opende zijn deuren in 2015 en is het grootste museum ter wereld dat zich volledig richt op de geschiedenis van de Hanze. Tijdens een bezoek aan het museum leer je meer over het ontstaan van de Hanze in de 12e eeuw, de hoogtijdagen, het verval van de Hanze in de 17e eeuw en de invloed ervan op de Europese geschiedenis. Er valt veel te vertellen over de Hanze, dus neem voldoende tijd om alle ruimtes te ontdekken. De tentoonstelling maakt gebruik van moderne technologieën en is daardoor zeer interactief voor bezoekers. Niet alleen zijn er interactieve displays, maar ook een grote collectie archeologische vondsten. Het museum is gedeeltelijk gevestigd in delen van het voormalige Dominicanenklooster. Met het entreekaartje kun je het klooster ook van binnen bezoeken.

Willy-Brandt-Museum

Veel mensen zullen Willy Brandt niet kennen. Willy Brandt werd in 1913 geboren in Lübeck. In de tijd van grote spanningen tijdens de Koude Oorlog was hij tussen 1957 en 1966 de burgemeester van Berlijn. Hij was dus de burgemeester van de stad toen de DDR de Berlijnse Muur bouwde. Brandt stond in deze periode vooral bekend vanwege zijn steun voor de stad en zijn communicatie met de bevolking. Tussen 1969 en 1974 de kanselier van West-Duitsland. Hij richtte zich op het verbeteren van de relaties van de Oost-Europese landen, vooral met de DDR. Voor deze inspanningen won hij in 1971 de Nobelprijs voor de Vrede. Na een spionageschandaal trad hij af als kanselier. Een van zijn medewerkers was een spion voor de DDR en dit leidde uiteindelijk tot zijn ontslag. Brandt bleef actief in de politiek. In 1992 overleed hij in Bonn.

Het Willy-Brandt-Museum in Lübeck is gewijd aan het leven van Brandt. Er is een uitgebreide collectie aan persoonlijke voorwerpen, documenten, foto’s en video’s die het leven en carrière van Brandt documenteren. Ontdek tijdens een wandeling door het museum zijn impact op de Duitse en internationale politiek.

Huur een fiets en verken de omgeving

Wil je de omgeving rondom de historische binnenstad ontdekken? Stap dan op de fiets. Als je je eigen fiets niet mee hebt, kun je op verschillende plekken in Lübeck een fiets huren. Rondom de stad zijn er verschillende routes die je kunt fietsen. Zelf hebben we langs de Wakenitz rivier gefietst. De omgeving rondom de Wakenitz is ongerept en staat bekend als de ‘Amazone van het noorden’. Verwacht hier overigens geen jungle met tropische dieren. Alhoewel, er bestaat een kans dat je nandoes tegenkomt. Deze loopvogels uit Zuid-Amerika zijn ooit ontsnapt uit hun verblijf en hebben hun populatie flink uitgebreid. Je komt ze overigens niet tegen langs de oevers. Rondom de Wakenitz leven talloze vogelsoorten, waaronder de ijsvogel. Houd tijdens de fietstocht je ogen open. Stop even bij de Malerwinkel, een mooi plekje aan de rand van de Altstadt met zicht op de Dom van Lübeck. Mocht je iets verder willen fietsen dan onze ronde, overweeg dan door te fietsen tot de Ratzeburger See.

Met de fiets naar Travemünde

Als je dan toch een fiets tot je beschikking hebt, dan is het leuk om vanuit Lübeck naar Travemünde te fietsen. Travemünde is een wijk van Lübeck en een toeristische kustplaats aan de Oostzee. Het werd in de 12e eeuw gesticht als een vestingstad om de monding van de rivier Trave te kunnen beschermen. Dankzij de maritieme handel heeft het kleine vissersdorpje zich kunnen ontwikkelen. Tegenwoordig is het een populaire badplaats en een kuuroord. Veel mensen komen hierheen om te relaxen op het brede zandstrand. Ideaal om te zwemmen of voor allerlei watersporten. Langs het strand ligt een brede promenade met restaurants, cafés en winkels. De vuurtoren van Travemünde werd gebouwd in 1539 en is de oudste van Duitsland. In de vuurtoren is een klein museum gevestigd. Een belangrijk symbool van Travemünde is de Passat. Dit viermast-zeilschip was een van de laatste schepen die over de grote handelsroutes voer. Tegenwoordig doet het dienst als een museum waar bezoekers kunnen ervaren hoe het leven aan boord eruit moet hebben gezien. De Altstadt van Travemünde is niet groot, maar heeft een aantal mooie vakwerkhuizen.

Eigenlijk mag je in Lübeck een Marzipan Torte van Niederegger niet overslaan. Het is immers de specialiteit van de stad. Neem in de middag dus zeker even de tijd voor ‘Kaffee und Kuchen’ bij Niederegger Café. Een andere leuke plek om te lunchen of voor een lekker gebakje is Café Uter. Hier kun je overigens ook terecht voor een vers ontbijtje. Lübeck ligt dicht bij zee, dus het is dan niet geheel gek dat vis een belangrijke rol speelt in de lokale keuken. Fangfrisch is een populair visrestaurant. De menukaart bestaat eigenlijk vooral uit visgerechten. Helaas ben ik geen liefhebber van vis, maar gelukkig was er voor mij een vegetarische optie. En wat ook goed smaakte was het huisgebrouwen bier. Over bier gesproken. Een andere leuke plek om te eten is Sudden Death Brewing. Niet alleen worden hier verschillende craft beers geschonken, je kunt er ook bijzondere pizza’s bestellen. Zo had ik bijvoorbeeld pizza met currywurst. Een vreemde combinatie die ik nog nooit eerder heb gezien, maar deze was zeer smakelijk. Voor een drankje in de avond wordt ‘Blauer Engel’ aangeraden. Dit café is vooral geliefd onder jongeren. Andere cafés die aangeraden worden door locals zijn Tonfink en Dietrich’s.

Als je Lübeck wil ontdekken, heb je zeker een aantal dagen nodig. Een overnachting is daarom raadzaam. Qua ligging is Hotel LIHO de perfecte accommodatie. Dit familiehotel ligt op slechts 5 minuten lopen van het station van Lübeck en de Altstadt. Het hotel bestaat al ruim 85 jaar, maar heeft in 2023 nog een flinke opknapbeurt gekregen. Er zijn 60 moderne kamers, met prijzen vanaf €84 per nacht. De kamers zijn ruim en stil. Het personeel is zeer vriendelijk en behulpzaam. Dag en nacht is er gratis koffie en thee beschikbaar en kun je zelfs je eigen snoepzak vullen. ‘s Avonds is het heerlijk vertoeven in de gigantische lounge die als een soort huiskamer dient. In de ochtend wordt er een uitgebreid ontbijt geserveerd in de moderne ontbijtruimte. Achter het hotel kun je je auto parkeren of je fiets stallen. Ik kan Hotel LIHO ten zeerste aanbevelen tijdens een stedentrip in Lübeck. Toch op zoek naar iets anders? Kijk dan hier naar het aanbod van hotels in Lübeck.

Lübeck ligt in het noorden van Duitsland, in de deelstaat Sleeswijk-Holstein. De stad ligt dicht bij de Oostzee en zo’n 65 ten noordoosten van Hamburg. Er is een goede treinverbinding tussen Hamburg en Lübeck. Met de Deutsche Bahn doe je hier ongeveer 45 minuten over. De treinroute naar Hamburg is afhankelijk van waar je woont in Nederland of België. Vanuit Eindhoven moest ik overstappen op Venlo, Wuppertal en Hamburg. Lübeck is ook eenvoudig te bereiken met bussen, zoals de FlixBus. Met de auto doe is het vanuit Utrecht ongeveer 5,5 uur rijden. Eenmaal in Lübeck is het zeer eenvoudig om de stad te voet of met het openbaar vervoer te verkennen. Als je de omgeving ook wil verkennen, dan raad ik het aan om een elektrische fiets te huren.

Disclaimer: Mijn bezoek aan Lübeck is tot stand gekomen in samenwerking met Lübeck Tourismus en German National Tourist Board. Alles wat je in dit artikel leest is mijn persoonlijke mening/ervaring.