Een bezoek aan de porseleinfabriek in Meissen

Porselein werd voor het eerst ontwikkeld in China tussen de 7e en 9e eeuw. Tot de 13e eeuw was porselein nog geheel onbekend in Europa, tot ontdekkingsreiziger Marco Polo kennis maakte met porseleinen eetgerei. Ook Sachsen heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van porselein. Aan het begin van de 18e eeuw beweerde de alchemist Johann Friedrich Böttger dat hij goud kon maken. August de Sterke, de keurvorst van Sachsen, vond dit natuurlijk interessant en droeg Böttger op om dit daadwerkelijk voor elkaar te krijgen. Uiteindelijk zou Böttger geen goud maken, maar porselein. ‘Het witte goud’. August de Sterke was een fanatieke verzamelaar van porselein en gaf de opdracht om een fabriek te starten. Gekozen werd voor de Albrechtsburcht in Meissen. Deze burcht werd gebouwd als residentie maar was een hele tijd onbewoond. Vanaf 1710 deed de burcht dienst als porseleinfabriek waar honderden mensen het porselein maakten.

Het Europese porselein is eigenlijk in Dresden ontstaan. Nog altijd heeft de stad een connectie met het porselein. Een van de beroemdste bezienswaardigheden van Dresden is de Fürstenzug. Deze afbeelding op het koninklijk paleis is volledig gemaakt van porselein. Met 25.000 stukjes is dit de grootste afbeelding gemaakt van porselein. In de Zwinger is een uitgebreide verzameling porselein van August de Sterke te bewonderen in de Porzellansammlung. Ook het Glockenspielpavillon van de Zwinger is gemaakt van porselein. Iedere 15 minuten kun je het klokkenspel horen. In Meissen heeft de Frauenkirche een klokkenspel van porselein uit Meissen. En natuurlijk is er een tentoonstelling te bewonderen in de voormalige fabriek in de Albrechtsburcht. Zelfs in Nederland kun je het beroemde porselein uit Meissen bewonderen in het Rijksmuseum in Amsterdam. Dit museum herbergt de belangrijkste porseleinen collectie buiten Duitsland.

Ruim 300 jaar na de ontdekking van Böttger wordt er nog altijd porselein geproduceerd in Meissen. Niet meer in de Albrechtsburcht. Na ruim 150 jaar werd de fabriek verplaatst naar de huidige locatie aan de rand van de Altstadt. Ondanks enkele tegenslagen in de afgelopen eeuwen, heeft de fabriek weten te overleven. Ten tijde van de DDR was de fabriek zelfs een van de weinige winstgevende bedrijven in het land. Na de Duitse hereniging werd de fabriek teruggegeven aan de staat Sachsen en heet de fabriek Staatliche Porzellan-Manufaktur.

Bij een bezoek aan Meissen mag je een bezoek aan de Erlebniswelt Meissen absoluut niet overslaan. Hier ontdek je de geschiedenis van het porselein in Meissen. Je kunt kiezen voor een individuele rondleiding of samen met een gids. In de Schauwerkstatt maak je kennis met de productie van het Meissener Porzellan op verschillende werkplekken in het showatelier. Het is zelfs mogelijk om een workshop te volgen waarbij je je eigen mok of schaal gaat maken. Wie weet heb je voldoende talent om ooit eens bij de porseleinfabriek te werken? Breng een bezoek aan het museum met een uitgebreide collectie porseleinen producten uit de geschiedenis. In de winkel kun je exclusieve porseleinen producten kopen en in het café worden typische gerechten uit Sachsen geserveerd (op natuurlijk het Meissner porselein).

Wil je een goed beeld krijgen van de productie van het porselein? Dan is de ‘manufakTOUR’ een absolute aanrader. Tijdens deze rondleiding neem je een kijkje achter de schermen en kun je de verschillende productiefases van het porselein van dichtbij bewonderen. Samen met gids Beate Debernitz bezocht ik de verschillende ruimtes en kon ik de medewerkers aan het werk zien. Ik bezocht onder meer de ruimte waar de kaolien worden gezuiverd. Dit is de grondstof van het porselein dat gewonnen wordt in mijnen in het Erzgebirge. Ik zag hoe de producten in mallen worden gegoten en hoe ieder element met de handen wordt gedraaid. Ieder product dat ooit is gemaakt in de fabriek heeft een mal. Deze worden opgeslagen in het archief. Hier staan duizenden mallen die weer kunnen worden hergebruikt. Er zijn zelfs mallen uit de beginjaren van de fabriek, dus ruim 300 jaar oud! Het is prachtig om te zien hoe precies de versieringen op het porselein worden aangebracht. Hiervoor heb je engelengeduld nodig en een hele vaste hand. Tot slot zag ik hoe de producten geglazuurd worden en dat de logo’s handmatig worden aangebracht voordat de producten de ovens in gaan. Porselein is een duur product. Als je de hoeveelheid handenarbeid en de verschillende fases van de productie van dichtbij hebt gezien, begrijp je al een stuk beter waar deze prijzen vandaan komen. Ik vond deze rondleiding dan ook extreem interessant en heb bewondering voor de mensen die hier werken. Wat mij betreft zijn het echte kunstenaars.

Na de rondleiding brengen we een bezoek aan de Meissen Porzellan-Museum. Het museum herbergt een uitgebreide collectie uit de 300 jarige geschiedenis van de fabriek. In totaal heeft de Meissen Porzellan Stiftung zo’n 33.000 porseleinen producten in bezit, zo’n 2000 hiervan worden tentoongesteld in het museum. Bijzonder is de dierentuin uit porselein. Augustus de Sterke had het visioen van een porseleinen kasteel met een dierenverblijf. Tussen 1730 en 1736 werden een groot aantal porseleinen beelden van inheemse en exotische dieren geproduceerd. Het grootste object van het museum is de Grosser Ehrentempel. Een porseleinen triomfboog die uit 123 verschillende delen bestaat.

Erlebniswelt Meissen is dagelijks geopend. Van januari tot maart zijn de openingstijden van 10:00 tot 17:00 en van april tot december van 9:00 tot 18:00. Alleen op 24/25 en 26 december is Erlebniswelt Meissen gesloten. Voor een rondleiding en de prijzen hiervan, kun je terecht op de website van Erlebniswelt Meissen. Meerdere malen per maand zijn er speciale evenementen waar je je voor kan aanmelden. Wil je net als mij de manufakTOUR doen, dan moet je vooraf reserveren. De manufakTOUR kost €40 per persoon. Parkeren is mogelijk op de Talstrasse 10, zo’n 200 meter van de ingang. Bij besteding van €50,- of meer in de winkel, krijg je de kosten voor het parkeren terugbetaald. Het café is dagelijks geopend van 11:00 tot 17:00.

Veel mensen kennen Meissen alleen vanwege het porselein. Toch is er nog veel meer te ontdekken in deze gezellige stad. Het oude centrum van Meissen is relatief ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog gekomen. Veel historische architectuur is hierdoor bewaard gebleven in de Altstadt. Ontdek het centrum te voet. Dwaal door de smalle steegjes met kleurrijke herenhuizen, romantische binnenplaatsen, leuke winkeltjes en wijnlokalen. Vrijwel alle straatjes van de Marktplatz kronkelen naar de Burgberg waar de belangrijkste bouwwerken van Meissen staan. De Albrechtsburg en Dom zijn absoluut de moeite waard om te bezoeken. Slechts weinig mensen weten dat Meissen ook echt een wijnstad is. In het centrum kun je lokale wijntjes proeven in de wijnlokalen of breng een bezoek aan de wijnhuizen in de omgeving. Als je een liefhebber bent van wijn, is wellicht de Sächsische Weinstrasse iets voor jou. Voor Meissen moet je ongeveer twee dagen uittrekken. Je kunt een bezoek aan Meissen bijvoorbeeld prima combineren met een stedentrip Dresden.

Lees hier mijn tips voor een bezoek aan Meissen.

Disclaimer: Mijn rondleiding in de Staatliche Porzellan-Manufaktur is tot stand gekomen in samenwerking met Saksen Toerisme. Alles wat je in dit artikel leest is mijn persoonlijke mening/ervaring.