Kasteel Wartburg in Eisenach

De Wartburg is bijna 1000 jaar oud. Daardoor is het logisch dat het kasteel een rijk verleden heeft. Veel belangrijke en invloedrijke personen zijn verbonden met de Wartburg. Helaas zijn een aantal personen voor ons Nederlanders relatief onbekend, terwijl ze veel hebben betekend voor de Duitse taal en het geloof. Tijdens het schrijven van dit artikel ben ik in de geschiedenis van de Wartburg en de invloed van deze personen gedoken. Zo heb je vooraf een idee waarom dit kasteel zo’n belangrijk bouwwerk is.

Legende van Lodewijk de Springer

De geschiedenis van de Wartburg gaat terug naar de 11e eeuw. Ludwig von Schauenburg (ook bekend als Lodewijk de Springer) zou tijdens een jacht op de berg zijn gestuit. Hij riep: ‘Wacht, berg, jij zult mij een kasteel dragen’. Omdat deze berg geen deel uitmaakte van zijn territorium, zou hij aarde naar de berg hebben gebracht. Om zijn rechten op de Wartburg tegenover de keizer te bevestigen, moest hij samen met twaalf van zijn trouwste ridders een beëdigde zwaard in de grond steken en zwaren dat dit zijn rechtmatige land was. Zo kon er begonnen worden aan de bouw van het kasteel. Er is vrijwel niets over van de begindagen van het kasteel. In de loop der eeuwen werd het kasteel flink uitgebreid. De grootste restauratie vond plaats in de 19e eeuw in opdracht van Carl Alexander von Sachsen-Weimar-Eisenach.

Martin Luther en het Nieuwe Testament

De Wartburg heeft een belangrijke rol gespeeld in de Reformatie. Martin Luther wordt gezien als de grote hervormer van de katholieke kerk. Hij was het niet eens met de ideeën van de katholieke kerk. Luther schreef zijn eigen ideeën op, in 95 stellingen. De brief met zijn stellingen timmerde hij aan de deur van de slotkapel in Wittenberg. Toen de paus van deze stellingen vernam, was hij heel boos. De paus schreef een brief dat Luther moest stoppen, maar dat deed hij niet. Hierdoor werd Luther uit de Katholieke Kerk gestoten en moest hij het rijk verlaten. Er werd een ontvoering in scène gezet om Luther te beschermen. Frederik de Wijze had Luther in het geheim naar kasteel Wartburg gebracht. Hier leefde hij incognito als jonker Jörg. Luther liet zijn haar en baard groeien zodat hij moeilijker te herkennen zou zijn. Iedere avond werd de ophaalbrug omhoog gehaald zodat niemand bij hem kon komen. Twee edelen brachten hem dagelijks eten en drinken. Luther verbleef 10 maanden in het kasteel en vertaalde het Nieuw Testament van het Grieks naar het Duits. Hiervoor had hij slechts 11 weken nodig. Ondanks zijn verbanning verliet Luther de Wartburg en keerde hij terug naar Wittenberg. Hij werd uiteindelijk een van de belangrijkste personen in de hervorming van het christendom. Zijn ideeën verspreidden zich door Europa en zorgden voor de opkomst van het protestantisme.

Belangrijke gebeurtenissen op de Wartburg

Naast de Reformatie hebben er op de Wartburg nog een aantal belangrijke gebeurtenissen in de Duitse geschiedenis plaatsgevonden. Ook hebben invloedrijke personen het kasteel bezocht of bewoond. Aan het begin van de 13e eeuw ontwikkelde de Wartburg zich tot een ontmoetingscentrum van kunstenaars. In 1207 vond de ‘Sängerkrieg’ plaats in het kasteel. Een zangfeest waar de zangers het ‘wezen der Liefde’ bezongen. Onder meer Walther von der Vogelweide, Wolfram von Eschenbach en de fantasiefiguur Heinrich von Ofterdingen zouden hieraan hebben deelgenomen. Richard Wagner gebruikte deze gebeurtenis in de 19e eeuw als inspiratie voor zijn opera ‘Tannhäuser’. De Wartburg was een inspiratiebron voor meer mensen. Johann Wolfgang von Goethe, Ludwig Bechstein en Franz Liszt lieten zich inspireren door het kasteel. Goethe is vijf weken op de Wartburg geweest en heeft talloze tekeningen en schetsen van het kasteel gemaakt. Elisabeth von Thüringen woonde samen met haar man Lodewijk IV op de Wartburg. Na de dood van Lodewijk IV werd Elisabeth uit het kasteel verdreven met haar kinderen. In haar verdere leven verzorgde ze de zieken in het Franciscaanse ziekenhuis bij Schloss Marburg. Ze overleed op 24 jarige leeftijd. Vanwege haar goede daden werd ze heilig verklaard. Ter gelegenheid van de 300e verjaardag van de Reformatie en om de Duitse overwinning op Napoleon te herdenken, kwamen in 1817 zo’n 500 studenten naar de Wartburg. Tijdens deze herdenking werd er ook gevochten voor de Duitse eenwording.

UNESCO Werelderfgoedlijst

De Wartburg staat sinds 1999 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het kasteel is een bijzonder monument uit de Europese feodale periode, de periode na de val van het Romeinse Rijk. Tal van belangrijke gebeurtenissen uit de geschiedenis hebben hier plaatsgevonden. Vooral de ballingschap van Martin Luther en de vertaling van het Nieuw Testament symbool was een belangrijke gebeurtenis. Het is een symbool van Duitse integratie en eenheid.

Genoeg over de geschiedenis van de Wartburg. Je bent waarschijnlijk nu benieuwd wat je kunt verwachten tijdens een bezoek aan de Wartburg. Dagelijks zijn er rondleidingen te boeken en kun je samen met een gids de Wartburg ontdekken.

Palas

Het grootste en mooiste deel van de Wartburg is de Palas. Deze middeleeuwse woonruimte werd in de 12e eeuw gebouwd voor de landgraven van Thüringen. De Palas geldt als het best bewaarde Romaanse bouwwerk ten noorden van de Alpen. In dit deel van het kasteel kun je een idee krijgen hoe groot de macht en invloed van de landgraven destijds was. Prachtig gedecoreerde ruimtes met mozaïeken, fresco’s en andere decoraties zijn indrukwekkend om te zien. Zelfs als je van de ene naar de andere ruimte loopt, zul je je ogen uitkijken.

De rondleiding start in de Ridderzaal. Een relatief sobere ruimte die waarschijnlijk als mannenvertrek diende. Toch geven de kruisgewelven, gordelbogen en de rijk versierde pilaren je een goed idee hoe het kasteel er in de middeleeuwen uit moet hebben gezien. Ook de eetzaal is vrij sober ingericht. Deze ruimte heeft een laag houten plafond en een opvallende pilaar in het midden van de ruimte. Uit onderzoek is gebleken dat de eiken balken van het plafond uit de 12e eeuw komen.

Vervolgens loop je naar één van de mooiste kamers; de Elisabethkemenate. Zodra je binnenkomt maakt deze ruimte een enorme indruk. De wanden en het gehele plafond zijn volledig versierd met glasmozaïek. Ze tonen historische taferelen uit het leven van Elisabeth von Thüringen. Oorspronkelijk was de Elisabethkemenate volledig beschilderd, maar na de restauratie in 1902 werd de ruimte in neo-byzantijnse stijl en het glasmozaïek versierd.

Tijd om de eerste etage van de Palas te ontdekken. Via de arcade ga je nu naar de kapel. Oorspronkelijk stond er op de Wartburg ook een klein vrijstaand kerkje. Nadat deze door een brand in as was gelegd, werd er een kapel gebouwd in de woonruimte. Door de bouw van de kapel werd de Zaal van de Minnezangers een stuk kleiner. Deze is te bereiken via de Elisabethgalerie. Een gang met zes grote fresco’s met legendes uit de geschiedenis van de landgraven van Thüringen. Via een boogdeur kom je in de indrukwekkende Sängerzaal (Zaal van de Minnezangers). Hier werd in 1207 de zangwedstrijd tussen meerdere minstrelen gehouden. Of deze daadwerkelijk heeft plaatsgevonden is niet geheel duidelijk. In de ruimte kun je een gigantische fresco zien van deze zangwedstrijd. Op de fresco zijn de beroemde dichters Wolfram von Eschenbach en Walther von der Vogelweide afgebeeld. De laatste ruimte op deze etage is de Landgravenkamers. Men vermoedt dat deze ruimte ooit heeft gediend als ingang. In deze ruimte is een fresco te zien van het ontstaan van de Wartburg. Dit zou het moment moeten zijn dat Lodewijk de Springer de woorden ‘Wart, Berg, je moet een burg voor me worden’ zou hebben uitgesproken.

De laatste ruimte in de Palas is de Feestzaal. Save the best for last, want deze ruimte is zeer indrukwekkend. De zaal is zo rijk gedecoreerd dat je haast ogen tekort komt. Componist Franz Liszt hielp als adviseur mee om de akoestiek van de zaal te verbeteren. Hierdoor kunnen tot op de dag van vandaag mensen nog altijd genieten van verschillende concerten en andere festiviteiten. Koning Lodewijk II liet de feestzaal van de Wartburg kopiëren in het beroemde Schloss Neuschwanstein.

Museum

De voormalige woonruimte van hertog Carl Alexander von Sachsen-Weimar-Eisenach werd in de jaren ‘50 omgebouwd tot museum. In het museum kun je de kunstverzameling van de Wartburg bekijken. Er worden hier meer dan 9500 kunstvoorwerpen tentoongesteld in de permanente expositie. Schilderijen, beeldhouwkunst, maar ook munten, muziekinstrumenten, meubels en andere bijzondere historische kunstwerken. Bijzonder is de kopie van de Lutherbijbel uit 1541. In de Bijbel staan de persoonlijke aantekeningen van Martin Luther. Vanuit het museum loop je via de Margaretheweergang naar de Lutherstube.

Lutherstube

Martin Luther had dus 10 maanden op de Wartburg gewoond als jonker Jörg. In de Lutherstube kun je zijn voormalige woon- en werkkamer bekijken. Aan het bureau in de werkkamer werkte Luther aan de vertaling van het Nieuwe Testament. Al in de 16e eeuw werd de Wartburg een bedevaartsoord. Tot op de dag van vandaag is het kasteel een belangrijke herdenkingsplaats voor gelovigen van over de gehele wereld.

Sudtürm

De Sudtürm werd gebouwd in de 14e eeuw en was waarschijnlijk een onderdeel van een enorm vestingwerk. Ooit werd de toren als kerker gebruikt. Fritz Erbe, een boer uit Herda, werd hier acht jaar lang gevangen gehouden tot aan zijn dood. Hij was aanhanger van anabaptisme en weigerde zijn pasgeboren kind te laten dopen. In 1540 werd hij naar de Wartburg overgebracht, waar hij werd opgesloten in de Südturm. Hij weigerde zich te laten bekeren en overleed uiteindelijk in 1548. Zijn lichaam werd begraven onder de Wartburg. Bij archeologische opgravingen zijn mogelijk de stoffelijke resten van Erbe gevonden in 2006. Gelukkig dient de Sudtürm tegenwoordig niet meer als gevangenis. Nu heb je vanaf de toren uitzicht op de binnenplaats van de Wartburg en kun je genieten van het uitzicht over Eisenach en het Thüringer Wald. Om de toren te beklimmen moet je €1,- betalen.

Liefhebbers van kerstmarkten in Duitsland kunnen een bezoek brengen aan de Historische Weihnachtsmarkt op de Wartburg. De kerstmarkt vindt plaats in de eerste drie weekenden van december. Op de historische kerstmarkt waan je je helemaal in de Middeleeuwen. Kaarsenmakers, glasblazers, kruidenvrouwen, smeden, steenhouwers verkopen hun zelfgemaakte producten en nemen je mee naar de oude handelsdagen. Muzikanten, jongleurs en poppenspelers vermaken het publiek. Niet alleen de binnenplaatsen van het kasteel zijn openbaar, ook de balzaal, het museum en de Lutherzaal zijn geopend voor het publiek. Tijdens een bezoek aan de kerstmarkt is het mogelijk om een rondleiding te krijgen door het kasteel. Beklim de Südturm om te genieten van een winters panorama over het Thüringer Wald. De sfeer en het sprookjesachtige decor van de Wartburg bieden een unieke ervaring tijdens de Adventsdagen

Vroeger werden kastelen alleen door de adel bewoond. Tegenwoordig is het gelukkig voor iedereen mogelijk om vorstelijk te overnachten. Ook op de Wartburg kun je in een sprookjesachtig decor overnachten. Romantik Hotel auf der Wartburg is een 5-sterrenhotel naast de historische muren van het kasteel. Het hotel heeft 37 individueel ontworpen kamers. Niet alleen staat het hotel op een unieke locatie, ook het uitzicht is geweldig. Met een 9,7 wordt het hotel heel goed beoordeeld.

De Wartburg is prima te bereiken met de auto. Je betaalt €5,- voor de parkeerplaats. Tussen de parkeerplaats en de ingang rijdt er een pendelbus. Hiervoor betaal je €2,50. Ben je niet met de auto? Dan kun je de taxi of de bus nemen. Buslijn 3 rijdt vanaf het station en verschillende haltes in het centrum naar de Wartburg. Ook met de fiets is het kasteel bereikbaar. Je fiets kun je stallen nabij de parkeerplaats, want vanwege veiligheidsredenen mag je niet helemaal naar de ingang van het kasteel fietsen. De Wartburg is verbonden met tal van wandelpaden. Vanuit het centrum van Eisenach is het mogelijk om naar het kasteel te wandelen. Volg hiervoor bijvoorbeeld de Luthererlebnispfad. Je kunt ervoor kiezen om verschillende wandelpaden te combineren. De Wartburg staat op een berg, dus je zult moeten klimmen.

Mocht je na je bezoek aan de Wartburg tijd over hebben, breng dan zeker even een bezoek aan het Thüringer Erlebnisportal. In het voormalige chauffeurshuis van de Wartburg kun je kennis maken met de Wartburg en de omliggende bezienswaardigheden en hotspots. Via korte, indrukwekkende filmpjes en interactieve installaties maak je kennis met de hoogtepunten van Thüringen. Mocht je nog op zoek zijn voor interessante hotspots in de omgeving, dan vind je die hier.

De Wartburg is de belangrijkste bezienswaardigheid van Eisenach. De stad zelf is voor veel mensen nog relatief onbekend. Ben je van plan om het kasteel te bezoeken, zorg er dan voor dat je voldoende tijd hebt om de overige hoogtepunten van Eisenach te ontdekken. De stad heeft een rijke culturele historie en wordt omringd door prachtige natuur. Johann Sebastian Bach werd geboren in Eisenach en was zonder twijfel de belangrijkste inwoners van de stad. Er is een museum aan hem gewijd in het Bachhaus. Ook Martin Luther was een bekende inwoner van de stad. In het Lutherhaus is een permanente tentoonstelling te zien over zijn leven. Breng een bezoek aan de Georgenkirche, Nikolaikirche, Nikolaitor of neem een kijkje bij het smalste vakwerkhuis en de historische panden rondom het marktplein. Autoliefhebbers kunnen de Automobile Welt Eisenach bezoeken, een indrukwekkende tentoonstelling met historische auto’s. Even de natuur in? Dan biedt het Thüringer Wald voldoende mogelijkheden om de rust op te zoeken. Vergeet niet om een korte wandeling te maken door de Drachenschlucht.

Disclaimer: Mijn bezoek aan de Wartburg is tot stand gekomen in samenwerking met Wartburg-Stiftung. Alles wat je in dit artikel leest is mijn persoonlijke mening/ervaring.