Doen in Quedlinburg, de parel van de Harz

Quedlinburg ligt in de Duitse deelstaat Sachsen-Anhalt, aan de rand van de Harz. De stad heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de vroege middeleeuwen. In het jaar 919 werd Hendrik I, hertog van Saksen, tot koning van Duitsland gekroond. Volgens de legende kreeg hij dit nieuws terwijl hij aan het jagen was in Quedlinburg. Hij maakte van de stad een koninklijke residentie en legde hiermee de basis voor de belangrijke rol die Quedlinburg speelde op gebied van politiek en religie.

Een stad gevormd door vrouwen

Na zijn dood in 936 werd Hendrik I begraven in de St. Servaaskerk op de Schlossberg. Kort daarna stichtte zijn vrouw, koningin Mathilde, de abdij van Quedlinburg. Eeuwenlang stond deze onder het bewind van adellijke abdissen, die een ongekende macht bezaten in een tijd waarin mannen meestal het politieke toneel bepaalden. Zij waakten over de welvaart van de stad, beschermden de handelsrechten en financierden de bouw van kerken en vakwerkhuizen. Dankzij de gunstige ligging langs belangrijke handelsroutes groeide Quedlinburg uit tot een welvarend handelscentrum.

Werelderfgoed

Door de eeuwen heen bleef Quedlinburg redelijk ongeschonden, waardoor de middeleeuwse stadsstructuur en vakwerkarchitectuur bewaard zijn gebleven. Tijdens de DDR-periode raakte de stad echter in verval en dreigden veel gebouwen te verdwijnen. Na de Duitse hereniging werd een grootschalige restauratie gestart. Gelukkig maar, want daardoor kunnen we nog altijd genieten van de unieke sfeer van deze middeleeuwse stad. In 1994 werd het historische centrum van Quedlinburg toegevoegd aan de UNESCO-Werelderfgoedlijst.

Hoewel Quedlinburg een compacte stad is, biedt het genoeg om een hele dag door het historische centrum te slenteren en de vele bezienswaardigheden te bewonderen. Als je ervoor kiest om langer te blijven, kun je verschillende musea bezoeken en de omgeving verkennen. Hieronder deel ik mijn tips voor Quedlinburg.

Ontdek de vakwerkhuizen in de Altstadt

Ben jij ook zo’n liefhebber van vakwerkhuizen? Zet Quedlinburg dan maar op je lijstje. Deze stad staat bekend als een van de mooiste vakwerksteden van Duitsland. In totaal heeft telt Quedlinburg meer dan 2000 vakwerkhuizen uit verschillende periodes. Je waant je in een openluchtmuseum voor vakwerkarchitectuur. Er is een speciale wandelroute uitgestippeld langs de meest indrukwekkende vakwerkhuizen, maar eigenlijk zou ik aanraden om iedere smal straatje in te duiken en je te laten verrassen. De oudste vakwerkhuizen staan in de Schröderstrasse en Wordgasse. Een aantal huizen dateren uit de 14e en 15e eeuw. De Ständerbau werd gebouwd in 1347 en behoort tot de oudste vakwerkhuizen van Duitsland. In de Hölle en Judenstrasse kun je de mooiste vakwerkhuizen met kleurrijke en gedetailleerde gevels bewonderen. Duik vanuit de Marktplatz in de Schuhhof, een smal steegje met enkele kleurrijke vakwerkhuizen. De Finkenherd behoort tot een van de meest gefotografeerde spots van de stad en mag je niet missen. Hoewel alle straatjes zijn eigen verhaal lijken te vertellen, is mijn favoriete straat de Schlossberg.

Marktplatz en Rathaus

Het hart van de stad is natuurlijk de Marktplatz. Dit sfeervolle plein wordt omringd door mooie vakwerkhuizen en andere historische gebouwen. Een van de meest in het oog springende gebouwen is het middeleeuws Rathaus. Het raadhuis werd gebouwd in de 14e eeuw en heeft een imposante stenen façade die vrijwel volledig bedekt is met klimop. De vensters en portalen hebben gedetailleerde gotische elementen. Voor het Rathaus staat een standbeeld van Roland, een symbool van vrijheid en stadsrechten. Mocht je de mogelijkheid hebben om binnen een kijkje te nemen, dan kun je historische muurschilderingen in de raadzaal bewonderen.

Schlossberg met het kasteel en de Stiftskirche St. Servatius

De Schlossberg is de plek waar Quedlinburg zijn koninklijke status kreeg. In 919 werd Hendrik I tot koning van Duitsland gekozen. Na zijn dood bouwde zijn vrouw Mathilde een abdij voor adelijke vrouwen. Eeuwenlang speelden deze vrouwen een belangrijke rol in het Heilige Roomse Rijk. Vanaf de Schlossberg heb je panoramisch uitzicht over de stad. Het is mogelijk om zowel de Stiftskirche St. Servatius als Schloss Quedlinburg te bezoeken. Hoewel ik inmiddels meerdere malen Quedlinburg ben geweest, heb ik het kasteel nog niet bezocht omdat deze werd verbouwd of gesloten was. Gelukkig heb ik de Stiftskirche St. Servatius wel kunnen bezoeken. In de crypte liggen koning Hendrik I en koningin Mathilde begraven. De kerk herbergt daarnaast een van de rijkste schatkamers van Duitsland. In de schatkamer kun je middeleeuwse manuscripten, relieken en kostbare goud- en zilverstukken bewonderen.

De Wipertikirche

Ook de Wipertikirche heb ik tot op heden niet bezocht. Omdat het een van de oudste en belangrijkste kerken van Quedlinburg is, neem ik deze kerk toch mee in het lijstje. De Wipertkirche werd in de 10e eeuw gebouwd. De naam ‘Wiperti’ is afgeleid van de heilige Wipertus, die volgens de overlevering een missionaris was en het christendom in de regio verspreidde. Nadat het vrouwenklooster op de Schlossberg werd verlaten zou de kerk eigenlijk worden afgebroken, maar de kerk werd gekocht door een familie en als schuur gebruikt. Een aantal oude elementen zijn bewaard gebleven, waaronder een doopvont uit de 13e eeuw, een Maria-altaar en oude wandtapijten met de 12 apostelen. Het belangrijkste onderdeel van de kerk is echter de Romaanse crypte. Sinds 2023 is het mogelijk om de Wipertikirche te bezoeken.

Beklim de toren van Villa Lindenbein

Villa Lindenbein is een indrukwekkend neogotisch gebouw aan de Wallstrasse, direct naast de historische stadsmuur. Toen de industriële groei en rijkdom toenamen aan het einde van de 19e eeuw, werden er veel prachtige huizen gebouwd in Quedlinburg. Georg Lindenbein was een van de rijkste inwoners van de stad. Hij liet aan het einde van de 19e eeuw een villa ontwerpen door de architect Friedrich Staeding. Bij de bouw werd gebruikgemaakt van hoogwaardige materialen en innovatieve technieken. De villa had een privé telefoon, centrale verwarming, twee fases elektriciteit en heet en koud water. In die tijd was dit zeer ongebruikelijk. Rond de villa ligt een park en staan enkele torens die Lindenbein voor zijn vrouw liet bouwen. De 42 meter hoge Sternkiekerturm is toegankelijk. Via een houten trap kun je de toren beklimmen en genieten van een mooi panorama over Quedlinburg.

Münzenberg

De Münzenberg is een van de oudste wijken van Quedlinburg. Op de heuvel staan zo’n 65 vakwerkhuizen die zijn gebouwd op de restanten van een benedictijnenklooster. Het gebied rondom de Münzenberg werd al eeuwenlang bewoond. Toen een klooster werd gesticht in 986 ontstond een klein dorpje en de kloosterkerk St. Marien. In de middeleeuwen was de Münzenberg geen geliefde plek. Op de Münzenberg woonden voornamelijk reizende ambachtslieden, artiesten en muzikanten. Rijkere mensen beschouwden deze mensen als minderwaardig. Het klooster werd in de 16e eeuw verlaten en veranderde in woonhuizen. Ook de St. Marien kerk verdween. Restanten van de kerk kun je bekijken in het Münzenbergmuseum. Vanaf de heuvel heb je een mooi uitzicht op Quedlinburg en het voorland van de Harz.

Käsekuchen eten bij Café Vincent

In de middag is het tijd voor Kaffee und Kuchen. Dat hoort er gewoon bij als je naar Duitsland gaat. Duitsland staat bekend om de heerlijke gebakjes en taart. Ook in Quedlinburg kun je genieten van allerlei lekkernijen. Café Vincent is een begrip in Quedlinburg. Dagelijks worden hier verse Käsekuchen (cheesecake) gebakken. Er staan maar liefst 193 verschillende varianten op de kaart. Käsekuchen met aardbeien, bosbessen, rabarber of mango. Of iets exotischere smaken zoals advocaat, salted caramel, rum rozijnen of whisky. Je kunt het zo gek nog niet bedenken. Natuurlijk zijn niet alle variaties dagelijks verkrijgbaar, dus neem een kijkje in de vitrine. Zodra je binnenloopt, zie je de grote ovens waar de Käsekuchen worden gebakken en komt de heerlijke geur je tegemoet. Je kunt op de eerste etage een plekje zoeken of, als het zonnetje schijnt, plaatsnemen op het terras. Café Vincent wordt druk bezocht, dus zie je een plekje, ga dan direct zitten.

Musea in Quedlinburg

Quedlinburg heeft een aantal interessante musea. Het Quedlinburger Schlossmuseum is gevestigd in het kasteel en toont historische kunstwerken en voorwerpen uit de middeleeuwse geschiedenis. Ook kun je hier de stadsontwikkeling door de eeuwen heen bekijken. Het Fachwerkmuseum im Ständerbau is gewijd aan de beroemde vakwerkarchitectuur van de stad. Hier leer je meer over de bouwtechnieken en het belang van de vakwerkhuizen voor de stad en haar inwoners. Galerie Lyonel Feininger toont het werk van de Duitse kunstenaar Lyonel Feininger. Hij was een belangrijke vertegenwoordiger van het expressionisme en een van de oprichters van de Bauhaus-beweging. In het museum kun je een uitgebreide collectie van zijn werk bewonderen, waaronder schilderijen en tekeningen. Een leuk museum voor jong en oud is het Spielzeugmuseum. Dit museum toont een indrukwekkende verzameling van speelgoed uit de afgelopen eeuwen. Denk aan poppen, houten speelgoed, blikfiguren, treintjes en puzzels. Een leuk museum om even dat nostalgische gevoel op te roepen

Ritje met de Harzer Schmalspurbahnen

De Harzer Schmalspurbahnen is een iconisch spoorwegnetwerk in Duitsland en een unieke manier om de Harz te verkennen. Met nostalgische stoomlocomotieven kun je ritjes maken in het Harzgebergte. De belangrijkste route van de Harzer Schmalspurbahn is de Brockenbahn, de hoogste berg van de Harz. Voor deze route moet je echter van Quedlinburg eerst naar Wernigerode. Hier kun je ook de Harzquerbahn nemen van Wernigerode naar Nordhausen. Vanuit Quedlinburg loopt de Selketalbahn. Deze lijn loopt door de mooiste dalen van de Harz.

Bezoek de kerstmarkt van Quedlinburg

Kom zeker eens in de winterperiode naar Quedlinburg. Tijdens de adventsperiode wordt de stad nog sprookjesachtiger. Op de Marktplatz vindt jaarlijks de kerstmarkt plaats. Veel Duitse websites noemen de Quedlinburger Weihnachtsmarkt een van de mooiste kerstmarkten van Duitsland. In de adventsweekenden vindt ‘Advent in den Höfen’ plaats. Een uniek evenement in Duitsland waar mensen uit heel het land speciaal op af komen. Diverse vakwerkhuizen openen tijdens de adventsweekenden namelijk hun deuren en bezoekers kunnen een kijkje nemen in de binnenplaatsen die normaal gesproken niet toegankelijk zijn. Verdeeld in de stad zijn er meerdere binnenplaatsen geopend waar kleine kerstmarkten zijn opgezet. Ik vind het een goede aanvulling op de traditionele kerstmarkt. In december 2024 ging ik sfeer proeven op de kerstmarkt van Quedlinburg en bezocht ik Advent in den Höfen.

• Brauhaus Lüdde – zowel restaurant als een microbrouwerij. Ik ga altijd graag op zoek naar leuke plekken waar je een biertje kan drinken en dan is Brauhaus Lüdde een goede optie. Ik proefde hier verschillende biertjes en bestelde een traditioneel Duits gerecht. De borden zijn lekker vol.
• Café und Restaurant zum Roland – restaurants met verschillende ‘woonkamers’ waar je kunt zitten. Iedere kamer heeft zijn eigen stijl, waardoor het de moeite loont om nog eens terug te keren. Ook een leuke locatie voor Kaffee und Kuchen.
• Himmel & Hölle – klein, knus restaurant met lokale en regionale gerechten op de kaart. Een leuk idee als je met z’n tweetjes bent.
• Le Feu – iedereen houdt toch van Flammkuchen? Hier kun je de lekkerste Flammkuchen bestellen en sommige hebben een interessante topping.

Er zijn in en rondom de historische binnenstad voldoende opties om te overnachten. Zelf heb ik goede ervaringen met Wyndham Garden Quedlinburg Stadtschloss en Best Western Hotel Schlossmühle. Beide liggen aan de rand van de historische binnenstad en bieden een goede uitvalsbasis voor een ontspannen verblijf. Zoek een hotel met een parkeerplaats, want het centrum is immers autovrij. Te voet ben je al snel op de Marktplatz. Je kunt er ook voor kiezen om een Ferienwohnung of Gasthaus te boeken. Deze opties zijn vaak een stuk goedkoper en je overnacht vaak midden in het centrum in één van de historische vakwerkhuizen.

Disclaimer: Een deel van mijn bezoek aan Quedlinburg is tot stand gekomen in samenwerking met Reiseland Sachsen-Anhalt en Quedlinburg-Tourismus-Marketing. Alles wat je in dit artikel leest is mijn persoonlijke mening/ervaring.