Bier als een nationaal fenomeen in Tsjechië

De huidige Tsjechische brouwindustrie profiteert van de oude brouwtradities van het land. De hopteelt in de Bohemen werd in 859 al beschreven en in de tiende eeuw werd er al in het klooster Břevnov bier gebrouwen. De eerste Tsjechische bierbrouwerij werd in 1118 in Cerhenice opgericht. De brouwindustrie groeide snel en werd steeds belangrijker voor de economie van het land. In de heuvelachtige omgeving van de Bohemen waren de ingrediënten van bier volop aanwezig en ook het klimaat was ideaal voor het verbouwen van hop. In de zestiende eeuw waren er steden die meer dan 80% van hun gemeentelijke inkomsten met de productie van bier verdienden. Ook werd er aan het eind van de middeleeuwen enorm veel bier en dure Boheemse hop geëxporteerd naar omringende landen. Tijdens de Dertigjarige oorlog, die van 1618 tot 1648 duurde, had de Tsjechische bierindustrie het heel zwaar. Veel brouwerijen werden vernietigd of gesloten. Dit herstelde zich pas in de negentiende eeuw en was te danken aan de uitvinding van pils in het jaar 1842. Doordat het bier van slechte kwaliteit was, besloten de inwoners die een brouwvergunning hadden, een nieuwe brouwerij te bouwen. Josef Groll werd aangesteld als brouwmeester. In 1898 werd de naam Pilsner Urquell bedacht, welke vandaag de dag nog steeds wordt gebruikt. Ook in de twintigste eeuw volgden oorlogsjaren en de heerschappij van de communisten. Hierdoor ontwikkelde de bierindustrie zich niet. Het communistische regime promootte bier door het goedkoop te maken, maar de kwaliteit van het bier had hier zwaar onder te lijden. De Tsjechische brouwwereld veranderde na de val van het communisme. Vele brouwerijen sloten hun deuren en nieuwe technologieën en buitenlandse overnames hebben voor veranderingen en verbeteringen gezorgd. Sinds de jaren ’80 staat het Tsjechische bier wereldwijd bekend om zijn hoge kwaliteit.

Bier is nog altijd de nationale drank van Tsjechië. Het wordt niet alleen gedronken, maar ook gebruikt bij de bereiding van maaltijden. Toch is er de afgelopen jaren een lichte daling te bespeuren aan het bierconsumptie van de bevolking. Toch drinken de Tsjechen nog altijd ongeveer 140 tot 150 liter per jaar en dit is gebaseerd op alle Tsjechen. Dit geeft aan dat er dus mensen zijn die veel meer dan dit gemiddelde drinken.

Doordat er tegenwoordig meer speciaalbieren en radlers op de markt komen is er meer aandacht voor bier. Buitenlandse toeristen komen vaker de lokale bieren proeven en hier profiteren de traditionele bieren ook weer van. De Tsjechen zelf blijven trots op hun gewone pils en dat blijkt ook aan de consumptie van pils; 98,5% van de Tsjechische bevolking drinkt het traditionele pils. Toch komen er steeds meer microbrouwerijen en zij brouwen vaker speciaalbier zoals stout, witbier en I.P.A. Begin jaren 2000 waren er nog maar 40 microbrouwerijen, tegenwoordig zijn er ongeveer 2000 microbrouwerijen te vinden in het land. Het geeft aan dat er ook in Tsjechië een ontwikkeling in speciaalbier gaande is.

De bekendste bieren van Tsjechië zijn Pilsner Urquell, Budweiser Budvar, Kozel, Staropramen en Bernard. Buitenlandse bieren zijn er wel, maar veel zul je ze niet zien. Je hoeft dus niet bang te zijn dat een Heineken onder je neus geschoven krijgt.

Zo heette het thema van de persreis die ik maakte door Tsjechië. Naast enkele culturele uitstapjes, was de reis veelal gericht op bier. Helaas werd door de verschillende reistijden van de deelnemers de eerste microbrouwerij van het Strahov Monastery overgeslagen. Omdat deze voor mij niet meer op de planning zou komen te staan, heb ik met enkele medereizigers de brouwerij toch bezocht om vlug voor sluitingstijd nog een bier te proeven.

Tijdens onze trip bezochten we de Pilsner brouwerij, waar het pils werd geboren in de negentiende eeuw. Om bij de brouwerij te komen moet je door de poort heen, welke op ieder bierlabel van Pilsner Urquell staat afgebeeld. Bij de brouwerij kun je rondleiding krijgen en meer te weten komen over de historie van pils en het brouwproces, maar wij kregen een tapworkshop bij Gambrinus. Zdenek, die al veertig jaar een brouwmeester is, gaf ons uitleg hoe je het bier moet tappen en ook hoe je het vooral niet moet tappen. Nadat hij het enkele malen had voorgedaan was het de beurt aan ons om te laten zien dat wij ook konden tappen. Het getapte bier mochten we uiteraard zelf opdrinken. Als cadeau kregen we ook nog een mooie pul met onze naam ingegraveerd. Bij de brouwerij kun je een hapje eten bij het restaurant Na Spilce. Hier kunnen bezoekers van de brouwerij genieten van het typische Tsjechische eten zoals eend, goulash of wild zwijn. En wat past er beter bij dit eten dan een vers getapt bier van de brouwerij?

Een andere brouwerij die we hebben bezocht is de microbrouwerij Modrá Hvězda. Hier is de brouwmeester Petr Petružálek als enige verantwoordelijk voor de jaarlijkse productie van 1500 hectoliter bier. Ter vergelijking; Pilsner Urquell brouwt 600 hectoliter per uur. Maar het bier wordt met liefde gebrouwen en Petr heeft al menig prijzen in de wacht weten te slepen. Om zijn bier te proeven, dien je wel naar Dobrany af te reizen, want 99% van al het bier blijft in het restaurant/hotel. En ik kan het absoluut aanraden.

Ben je ook geïnteresseerd in de ingrediënten van het bier en met name hop? Dan hebben we in Žatec het Hops & Beer Temple bezocht. Hier kun je meer te weten komen over hop en met name over de Saaz hop die in deze regio wordt geteeld. De gids neemt de bezoekers op een toren mee naar boven zodat hij meer kan vertellen over de omgeving en welke rol de ligging heeft gespeeld voor de bierindustrie. Hierna werden we via een doolhof aan zakken gevuld met hop naar het museum gebracht. Dit museum is overigens het grootste museum over hop ter wereld. Uiteraard sloten we de tour af met een vers getapt bier met Saaz hop.

Jazeker. Tsjechië leent zich perfect voor vriendenweekendjes waar cultuur en een alcoholische versnapering centraal staan. Bier is natuurlijk overal verkrijgbaar en de prijzen van bier zijn vrij laag. In Praag zijn de prijzen voor een halve liter tussen de 35 en 50 Tsjechische kronen, omgerekend ongeveer €1,20 tot €2,00. Praag behoort hiermee tot één van de grootste Europese steden waar het bier het goedkoopste is. Uiteraard zijn de prijzen in het toeristische centrum aanzienlijk hoger dan buiten het centrum, maar nog altijd lager dan in Nederland. Op de terrassen en restaurants van Praag zul je voornamelijk de bekendere Tsjechische bieren geserveerd krijgen.

Buiten het centrum van Praag kun je het bier goedkoper krijgen en wanneer je goed zoekt, kun je ook nog andere biermerken bestellen. In het straatje Pohorelec is een kleine drankhandel te vinden waar je voor 40 Tsjechische kronen een draft beer kunt bestellen en ze hebben ook nog allerlei verschillende bieren op de fles die hier gekocht kunnen worden. Het Cannabis bier wordt door dit winkeltje aangeraden, maar wie in de collectie kijkt ziet natuurlijk dat er veel betere opties zijn. Iets verderop, bij het Strahov klooster is het Klasterni Pivovar Strahov te vinden. Hier kun je tot 22.00 genieten van het Svatý Norbert bier. Er staan tien soorten op de kaart die hier ook worden gebrouwen in het klooster. Een fijne afwisseling als je andere soorten bier wilt drinken.

Buiten Praag om zijn er volop kleine microbrouwerijen te vinden en natuurlijk kun je als bierliefhebber Žatec en Pilsen ook niet overslaan. Kortom, als bierliefhebber bent kan ik een rondreisje door Tsjechië absoluut aanraden. Sindskort biedt Transavia ook de mogelijkheid om van Eindhoven rechtstreeks naar Praag te vliegen. Ideaal voor een weekendje weg.