10x doen in Mostar

De belangrijkste bezienswaardigheid van Mostar is de Stari Most. Deze bijzondere boogbrug is hét symbool van de stad en is onlosmakend verbonden met de heftige geschiedenis van de stad tijdens de Bosnische oorlog. Bosnische Kroaten en Bosnische moslims, die samen nog tegen de Serviërs en Montenegrijnen streden tijdens de Balkanoorlog, komen met elkaar in conflict in Mostar. Tijdens de gevechten komen duizenden mensen om het leven en slaan tienduizenden mensen op de vlucht. Een historische dieptepunt is het moment waarop in november 1993 de symbolische brug wordt vernietigd. Tien jaar later werd er begonnen met de wederopbouw en in 2004 werd de vernieuwde brug geopend. De vernieuwde brug staat symbool voor de verzoening tussen etnische groepen. Sindsdien staat de brug samen met het historische centrum op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

De Ottomanen lieten de brug in de 16e eeuw bouwen als oversteekplaats boven de Neretva rivier. De brug overspant 29 meter en is 19 meter hoog. Niet alleen is de brug belangrijk voor het toerisme, ook voor de lokale bevolking is de brug belangrijk. Traditie is namelijk dat jonge Bosnische jongens minimaal één keer in hun leven van de brug moeten springen. Deze jongens springen dus zo’n 19 meter naar beneden in het ijskoude water van de Neretva rivier. Nog altijd wordt de traditie voortgezet, alleen tegenwoordig springen de jongeren pas als ze een bedrag van €25 hebben ingezameld van de toeristen. Grote kans dat je tijdens je bezoek dus enkele waaghalzen naar beneden ziet springen.

Overdag wordt de brug overspoeld met mensen. Wil je de brug zowat voor jezelf hebben, kan ik aanraden om zo vroeg mogelijk in de ochtend de brug te bezoeken.

Mostar is dus opgedeeld in een Kroatisch gedeelte en een Bosnisch islamitisch gedeelte. Het islamitische gedeelte ligt ten oosten van de Neretva rivier en hier vind je dus een aantal moskeeën. De Koski Mehmed Pasha Moskee is de meest bekende moskee. Deze werd in 1618 gebouwd in Ottomaanse stijl, maar werd tijdens de oorlog grotendeels verwoest. Gelukkig is de moskee na de oorlog weer herbouwd. De koepel is beschilderd met botanische motieven en wordt onderbroken met raampjes van gekleurd glas. Bezoekers kunnen de minaret beklimmen. De gang naar boven is behoorlijk claustrofobisch, maar wie eenmaal boven is kan genieten van het mooiste uitzicht op Mostar.

Duizenden toeristen wandelen dagelijks over de Stari Most. Op slechts een kleine afstand is echter nog een andere boogbrug te vinden; de Kriva Cuprija. Hoewel deze een stuk minder spectaculair is als de Stari Most, is dit de oudste brug van Mostar. Het verhaal gaat rond dat deze brug acht jaar eerder zou zijn gebouwd als test of het mogelijk was om een brug te bouwen boven de Neretva rivier. Misschien minder groot, maar zeker de moeite waard om te bezoeken. Daarbij is het een stuk minder druk bij deze brug.

Verlaat het toeristische centrum even en wandel noordwaarts. Je zult huizen zien met kogelgaten en een flink aantal kapotte huizen en gebouwen. Het zijn de de stille bewijzen van de oorlog die zich hier in de jaren ‘90 afspeelde. Dat er flink werd gevochten is hier nog altijd goed te zien. Aan de Kralja Zvonimira kun je misschien wel één van de meest lugubere gebouwen zien van deze oorlog. De Sniper Tower torent hoog boven de stad uit. Ooit een belangrijk bankgebouw met een parkeergarage, maar tijdens de oorlog werd dit pand ingenomen door de Kroaten en Serviërs. Het pand had een strategische ligging aan de Bulevar Revolucije en is het hoogste gebouw van Mostar. Vanaf de toren schoten scherpschutters willekeurige Bosniërs neer. Vandaar dat dit gebouw werd uitgeroepen tot de Sniper Tower. Rondom de Sniper Tower kun je nog altijd flink wat kogelgaten zien.

Het is verboden om de Sniper Tower te betreden. Toch ga ik nog even op zoek naar een mogelijkheid om binnen te komen, maar alles is inmiddels goed afgezet. De enige opening die ik kon vinden was recht tegenover een flatwoning waar mensen volledig zicht op me hebben vanaf hun balkon.

Wil je meer te weten komen over de Bosnische oorlog, dan raad ik je een bezoek aan het Museum of War and Genocide Victims aan. Dit kleine museum is ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van de genocide tijdens de oorlog in 1992-1995. Je kunt hier persoonlijke bezittingen en verhalen van slachtoffers, documenten, foto’s en filmpjes zien om een beter beeld te krijgen hoe heftig deze oorlog was. De oorlog is slechts 25 jaar geleden geëindigd en eigenlijk weet ik er veel te weinig over. Ik kan me nog enkele nieuwsberichten herinneren die ik op tv had gezien. In dit museum kreeg ik een beter beeld over de gruwelijkheden die in dit land plaatsvonden. Ik werd er echt even heel stil van. Indrukwekkend is ook de ruimte met de post-it’s. Bezoekers kunnen een stukje tekst schrijven op een post-it en deze aan de muur hangen.

De oorlog heeft diepe wonden achtergelaten in de stad. En nog altijd zijn de naweeën voelbaar en zichtbaar. In de stad kun je twee stenen vinden met de tekst ‘Don’t forget (93)’. Ze zijn een herinnering aan de oorlog en de trieste geschiedenis van de stad. Één steen kun je vinden bij de Stari Most, de andere bevindt zich nabij de bazaar.

Mostar werd gesticht in de 13e eeuw in het Ottomaanse Rijk. Vier eeuwen lang bloeide de stad op onder de Ottomanen en zij hebben hun sporen achtergelaten in het historische centrum. Mostar had een strategische ligging en was een knooppunt van handelaren die van de Adriatische Zee naar het binnenland reisden. Het oude ambachts- en handelscentrum vind je terug aan beide zijdes van de Stari Most. Tegenwoordig is dit juist de meest toeristische wijk van de stad met winkeltjes, restaurants en barretjes. Wanneer de dagjesmensen arriveren stromen de geplaveide straten vol met toeristen. Daarom kun je wellicht beter in de ochtend of aan het einde van de middag een bezoek brengen aan deze wijk. Ik waande me hier in Turkije door de sfeer die hier hangt. Trek overigens goede schoenen aan, want de geplaveide straatjes lopen niet makkelijk.

De Partizaanse Begraafplaats werd in 1995 gebouwd ter ere van de Joegoslavische partizanen van Mostar die omkwamen tijdens de gevechten in de Tweede Wereldoorlog. Hier liggen de stoffelijke resten van 560 leden van het Nationale Bevrijdingsleger van Joegoslavië. Het is ontworpen door de architect Bogdan Bogdanović die bekend staat om zijn politiek geïnspireerde abstracte betonnen sculpturen. De bizarre vormen van het monument hebben iets weg van een kunstwerk van Gaudi.

De begraafplaats raakte zwaar beschadigd tijdens de Bosnische Oorlog en de jaren erop raakte het in verval door ernstige verwaarlozing, vandalisme en verwoesting. Er werd een initiatief opgezet om het complex en het groen te reconstrueren. Sinds 2006 is de begraafplaats uitgeroepen tot een nationaal monument van Bosnië & Herzegovina. Het is een plek die weinig toeristen lijken te bezoeken, maar toch is dit enorme monument de moeite waard om te bezoeken.

Door de gehele stad kun je een flinke dosis aan street art bewonderen. Veel schilderingen zijn aangebracht om de kogelgaten in de huizen en panden te verdoezelen. Op een creatieve manier zijn de kogelgaten verwerkt in de schilderingen. Andere kunstwerken zijn aangebracht om een maatschappelijke boodschap te geven. De mooiste street art kun je vinden rondom de Sniper Tower en de Tvrtka Milosa zien.

De Bosnische keuken heeft invloeden van de Oosterse e Westerse wereld en je kunt er divers eten. Er staat flink wat vlees op het menu en dat hebben we gemerkt bij Irma en Tirma. De twee zussen runnen hun restaurant in het historische centrum. De één staat in de keuken, de ander doet de bediening. Op drukke dagen moet je geluk hebben dat je een plekje kunt krijgen en als je een plekje hebt kan het behoorlijk hectisch zijn. Maar de gerechten zijn hier geweldig. Wij bestelden hier ieder een mixed meat, een ongelooflijk groot bord vol verschillende vleessoorten, kaas, groente en wat brood. Eigenlijk konden we van 1 bord wel met z’n drieën eten! Echt een aanrader, voor weinig geld.

Omdat Irma en Tirma tijdens onze eerste avond vol zat, hebben we ook gegeten bij Bella Vista. Dit restaurant is gelegen aan de Neretva rivier en heeft een fantastisch uitzicht op de Stari Most. Alleen al hiervoor moet je hier eens gaan eten. Het eten is eenvoudig en niet spectaculair, maar ook hier zijn de prijzen laag.

Als speciaalbier liefhebber ben ik altijd op zoek naar leuke plekjes om te genieten van de lokale speciaalbieren. In Mostar kun je terecht bij Craft Beer Garden imaimože, Pub Beer ti&ja en Black Dog Pub. Tijdens ons bezoek was alleen de laatste geopend. Black Dog Pub ligt pal naast de Kriva Cuprija. Hoewel het aanbod van speciaalbier niet groot is, hebben ze enkele leuke biertjes op de tap en fles staan. Daarnaast kun je ‘s avonds genieten van live muziek.

De Kravica watervallen

De spectaculaire Kravica watervallen liggen slechts op een uurtje rijden van Mostar. De watervallen bereiken een hoogte van zo’n 25 meter. In de zomermaanden kun je hier de verkoeling opzoeken van het koude water. Rondom de watervallen vind je enkele restaurantjes waar je kunt lunchen en iets kunt drinken.

Het dorpje Počitelj

Als je onderweg bent van Mostar naar de Kravice watervallen, passeer je het dorpje Počitelj. Het is de moeite waard om hier een stop te maken. In de middeleeuwen was dit stadje een militair hoofdkwartier tijdens het Ottomaanse tijdperk vanwege de strategische ligging op de grens met Ottomaans Herzegovina e het Venetiaans Dalmatië. Hierdoor werd er een flinke muur rondom het dorpje gebouwd en werd er een fort opgetrokken. In de 19e eeuw verloor Počitelj haar status en vertrokken veel inwoners. Tijdens de Joegoslavische oorlog werd Počitelj zwaar gebombardeerd. Met de steun van de UNESCO werd het dorp weer volledig opgebouwd zonder afbreuk te doen aan de oude structuren. Wanneer je door Počitelj loopt waan je je in een andere tijdsperiode. Via een labyrint aan paden en trappen wandel je langs de historische gebouwen. Voor een fraai uitzicht kun je de citadel en de uitkijktoren beklimmen of wandel naar het fort.

Het Derwisj klooster in Blagaj

Blagaj ligt op zo’n 12 kilometer van Mostar. Hier staat de Blagaj Tekija, een 16e eeuws klooster dat tijdens het Ottomaanse bewind werd gebouwd volgens de Derwisj cultuur. Met name de ligging van het klooster is sprookjesachtig mooie. Het klooster is gebouwd op een klif aan de oevers van de blauwe Duna-rivier. Je kunt het klooster bezoeken voor 5KM (ongeveer €2,50) per persoon. Zelf vond ik de binnenzijde van het klooster echter niet echt spectaculair.

De Mostar Aircraft Hangar

Net buiten de stad kun je één van de vele militaire bouwwerken uit de Joegoslavische periode bezoeken. De Mostar Aircraft Hangar is een verlaten hangar die midden in een heuvel gebouwd is. Josip Tito liet deze geheime locatie bouwen om zijn gevechtsvliegtuigen te stallen. Door de ligging in de heuvels konden de vliegtuigen beschermd worden tegen aanvallen en was het voor vijanden en nieuwsgierige mensen haast niet te vinden. Tegenwoordig is de hangar overwoekerd en zowat een stortplaats voor de lokale bevolking. Toen wij de hangar in liepen zagen we twee mannen met een lasapparaat bezig zijn. Ze waren niet bepaald blij om ons te zien, zeker niet met onze camera’s. Toen één van de mannen met ons een praatje wilde maken was ik niet helemaal op mijn gemak. Deze twee heren waren namelijk de oude explosiedeuren kapot aan het lassen om te stelen. Gelukkig zagen ze geen kwaad in ons en konden we zonder problemen foto’s maken van de hangar en weer gaan.

Je vindt in Mostar voldoende accommodaties waar je zou kunnen overnachten. Enkele hotels die we zouden kunnen aanbevelen:

• Apartments Solis: Hier hebben wij overnacht. Een schoon en ruim appartement op zo’n kilometer van de Stari Most. Wordt tevens het beste beoordeeld op booking.com
• Aurelia B&B: Nog een net appartement op zo’n 1,2 kilometer van de Stari Most. Bij deze is ontbijt inbegrepen.
• Hotel Mepas: 5 sterren hotel in het centrum van Mostar met een binnenzwembad en spa- en welnesscentrum.
• Hotel-Restaurant Kriva Ćuprija: Dit hotel is gevestigd in een monumentaal kalkstenen huis op steenworp afstand van de Stari Most.
• Hotel Villa Meydan: Zeer net hotel met restaurant. Ook gelegen in het centrum op 300 meter van de oude brug.
• Hotel Kapetanovina: Gelegen in het centrum met een fantastisch uitzicht op de oude stad en de brug.

Klik hier voor een volledig overzicht van alle hotels in Mostar.

Spreekt Mostar jou ook aan?